2 Temmuz 2025'te kabul edilen İklim Kanunu, 'yeşil'i vitrin olmaktan çıkarıp bilanço satırına taşıdı. İş dünyası için bağlayıcı bir dönüşüm süreci başladı. Üretimden lojistiğe, finanstan tedarik zincirine kadar her süreç yeniden tasarlanacak. Bu dönüşüm, ilk etapta daha çok risk ve ek maliyet olarak görünse de hem sektörler hem kurumlar hem de bireyler açısından yepyeni büyüme, verimlilik ve rekabet fırsatı getirecek.

YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER

Yasa; en az 250 çalışanı olan, yıllık net satışı 1 milyar TL (veya toplam varlıkları 500 milyon TL) aşan şirketleri, ayrıca AB'ye ihracat yapan tüm tedarik zincirini doğrudan kapsıyor.

*2025 sonu: Emisyon Ticareti Sistemi (ETS) pilot aşaması başlıyor.

*31 Aralık 2027: Her il kendi İklim Eylem Planı'nı tamamlamak zorunda.

*2028: Emisyon Ticareti Sistemi (ETS) tam devreye giriyor; emisyon izni olmayan tesis üretim yapamıyor. (ETS-Şirketlerin saldıkları karbon için belirli bir kota içinde kalmalarını ve gerekirse bu hakları alıp satmalarını zorunlu kılan sistem.)

*En geç 2028: ETS kapsamındaki tüm şirketler sera gazı izinlerini almak zorunda (3 yıl kuralı)

İŞ SÜREÇLERİNDE NELER DEĞİŞECEK?

*Finansmana erişim, sürdürülebilirlik skoru ile ilişkilendirilecek.

*AB'ye ihracat yapan firmalar, sınırda karbon vergisiyle mali yük üstlenecek.

*Veri entegrasyonu yapamayan alt yükleniciler tedarik zincirinden çıkarılabilecek.

*Çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) performans verilerini sunamayan şirketler yatırımcı ilgisini kaybedecek.

*Borsa İstanbul, 2028'den itibaren iklim performansını kamuya açık skorlarla açıklayacak.

YAPAY ZEKA BU SÜRECE NASIL KATKI SAĞLAR?

*Karbon salımını gerçek zamanlı izler, sapmaları anında bildirir.

*Dijital ikizlerle süreçleri simüle eder, enerji tüketimini optimize eder.

*Doğrudan, dolaylı ve tedarik zinciri kaynaklı karbon salımlarını (Scope 1, 2 ve 3) otomatik ve doğrulanabilir biçimde hesaplar.

*Tedarik zincirindeki karbon risklerini erken saptar.

*Raporlamayı hızlandırır, insan hatasını minimize eder.

ŞİRKETLER NE YAPMALI?

*Emisyon ve enerji verilerini ERP'ye entegre edin.

*Yapay zeka destekli izleme-tahmin araçlarını devreye alın.

*Tedarik zincirinizde dolaylı emisyonlara (Scope 3) dair veri toplama alışkanlığını sistematik hale getirin.

*Finans (CFO), teknoloji (CTO) ve sürdürülebilirlik ekiplerinizi aynı masa etrafında toplayarak, ETS'ye uyum sağlayacak ortak bir strateji geliştirin.

*İlk karbon raporunu 2025 içinde tamamlayın; 2026'da revizyona vakit kalsın.

SİSTEMİN DIŞINA İTİLMEYİN

Unutmayın; bu yasa aslında enerji faturanızı değil, iş modelinizi denetleyecek. Dijital ve zihinsel hazırlığı olmayanlar sadece geride kalmayacak; sistemin dışına da itilecek. Ama şurası net... Bu dönüşümün yükü kadar ödülü de büyük.

Başta zorlayıcı görünse de uyumlananlar sadece riskten korunmakla kalmayacak; verimlilikte sıçrama yapacak, teknolojide öne geçecek, yatırımcı ve müşteri güvenini kazanarak geleceğini garanti altına alacak.

Çünkü artık sürdürülebilirlik, çevre politikası değil; kârlılığın ve rekabetin yeni adı.