TSKB, 2021 Haziran itibariyle toplam 375 adet yenilenebilir enerji projesine finansman sağlayan bir banka konumunda bulunuyor. Söz konusu projelerin toplam kurulu gücü 7 bin 157 MW seviyesinde ulaşırken, yaklaşık büyüklüğü 2 milyar dolar olan 5 bin 700 MW kurulu güçteki 269 adet yenilenebilir enerji projesinin kredisi de devam ediyor. TSKB Kurumsal Bankacılık Satış Müdürü Volkan Karaben, bugüne kadar 190'ın üzerinde 295 MW kurulu güçteki GES projesine 250 milyon doların üzerinde finansman sağladıklarını aktarırken, kredisi aktif bulunan enerji portföylerinin yüzde 7'sinin ise GES projelerinden oluştuğunu belirtiyor.

* Türkiye'deki GES yatırımlarının artmasındaki ana hikaye nedir?

Türkiye'de GES yatırımlarına talep, mevzuatsal değişiklikler ve kolaylıkların oluşması ile başladı. Yapılan GES yarışmaları ve ihaleleri ile de artarak devam etti. Özellikle 2011 yılında mevzuatta 500 kWe kurulu gücüne kadar lisanssız elektrik üretimi faaliyeti gösterme hakkı tanınması ve 2013 yılında yürürlüğe giren yönetmelikle, lisanssız elektrik üretim tesislerinin azami kurulu gücünün 1 MW'a kadar yükseltilmesi, GES yatırımlarına talebi artırdı.

GES projelerine ilişkin, 2015 yılında TEİAŞ tarafından 6 paket üzerinden yapılan toplam 600 MW kapasiteli yarışma düzenlendi. 2017 yılında Karapınar GES için 1.000 MW GES ihalesi yapılmakla birlikte, 2021 yılında 74 yarışmada toplam 1.000 MW Mini Yeka GES ihalesi yapıldı ve kazanan firmalara dağıtım gerçekleştirildi.

Yine Mayıs 2021'de öz tüketim kapsamında gerçekleştirilecek olan projeler için aynı dağıtım bölgesinde olmak koşuluyla üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olma şartı kaldırıldı. Tüketim tesisinin bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücüne kadar üretim tesisi kurulabilmesine olanak sağlanarak, öz tüketim kapsamındaki yatırımların artırılması teşvik edildi.

* GES projeleri TSKB'nin finansmanında hangi noktada?

Özellikle enerji maliyetlerindeki artışları minimize edebilmek adına sanayi şirketlerinin gerek çatıları üzerine gerekse de arazi üzerine öz tüketimleri için yapmayı planladıkları projelerin artarak devam edeceğini düşünüyoruz. Hammadde maliyet avantajlarını sağlayabilmek, kapasite kullanım oranlarını ve verimliliklerini artırabilmek anlamında; rüzgar, hidro, jeotermal, biyokütle ve biyogaz kaynaklı enerji projelerinde hibrit olarak GES projeleri geliştirilmeye başlandı. Mevcut 2 milyar dolar büyüklüğündeki enerji portföyümüze baktığımızda; güneş projeleri yüzde 7 oranında bir pay alıyor. Yurt dışından temin edilmesi planlanan kaynaklarla birlikte, GES projelerinin, portföyümüz içindeki payının ciddi oranda artış göstermesini bekliyoruz. Önümüzdeki 2-3 yıl içinde uzun vadeli kredilerle 200 milyon doların GES finansmanı yapmayı planlıyoruz.

* Pandemi döneminde bu projelere sağladığınız finansmanda herhangi bir değişiklik oldu mu?

Pandemi döneminde hız kesmeyen sektörlerin başında enerji geliyor diyebiliriz. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kanunu (YEK) kapsamındaki alım garantilerinin 30 Haziran 2021 tarihi itibariyle geçici kabulünü yaptırarak işletmeye giren tesisler için 2022 yılından itibaren 9 yıl geçerli olacak. Bu sebeple alım garantilerinden yararlanabilmek için yenilenebilir enerji yatırımları ve finansmanları 2021 yılının ilk 6 ayında da devam etti. Mayıs 2021'de öz tüketim için kurulacak olan yenilenebilir enerji tesislerine kurulu güç ve bölge anlamında esnekliklerin getirilmesi ile birlikte GES yatırımlarının artarak devam edeceğini bekliyoruz.

* Türkiye, güneşi yoğun alan bir bölgede konuşlanıyor. Bu bağlamda özelikle Türkiye'nin hangi bölgelerinde GES potansiyeli fazla?

Ülkemiz yıllık 110 günün üzerinde bir güneş enerjisi potansiyeline sahip. Türkiye Güneş Enerjisi Potansiyeli Atlası'na (GEPA) göre, Türkiye'de yıllık toplam güneşlenme süresi günlük ortalama 7.5 saat üzerinden 2 bin 741 saatken yıllık toplam güneş enerjisi 1.527 kWh/m² olarak belirtiliyor. En fazla güneş enerjisi alan bölgemiz Güneydoğu Anadolu Bölgesi iken, Akdeniz Bölgesi ikinci sırada geliyor. Söz konusu rakamlar, coğrafi konumumuz nedeniyle birçok ülkeye kıyasla daha yüksek güneş enerjisi potansiyeline sahip olduğumuzu gösteriyor.

* Avrupa'yla Türkiye'yi GES alanında kıyasladığımızda nasıl bir tabloyla karşılaşıyoruz?

Dünyada güneş enerjisinden elektrik üretimi ve kurulu güç bakımından ilk 5 ülke arasında yer alan Almanya'nın ışınım değerlerine bakıldığında, yatay ışınımın yıllık toplamının 1.000 ile 1.300 kWh/m² aralığında olduğu izleniyor. Söz konusu ışınım değerleri Türkiye'nin güneş anlamında en verimsiz bölgesi olan Karadeniz Bölgesi'nden bile daha düşük. Benzer şekilde güneş kurulu gücü ve güneşten elektrik üretim anlamında ilk üç ülke arasında yer alan Japonya'da da ışınım değerleri 1.000-1.500 kWh/m² aralığında izleniyor. Dünyada ilk 10 sırada yer alan İspanya ve İtalya'nın ise yıllık ışınım değerlerinin 1.100 ile 1.900 kWh/m² aralığında gerçekleştiği takip ediliyor. GES olarak 2020 yıl sonunda dünya genelinde 702 bin 923 MW kurulu güç bulunuyor. Türkiye ise 7 bin 170 MW ile sadece yüzde 1'lik bir paya sahip.

* Çatı ve zemin üstü GES projelerinde karşımıza nasıl bir trend çıkıyor?

Son dönemlerde kurlardaki ve enerji fiyatlarındaki artışlar, üretim yapan firmaların toplam maliyetlerinde enerji giderlerinin payını artırdı. Firmalar, rakiplerine göre maliyet avantajı yaratabilmek adına enerji maliyetlerini düşürmeye odaklanıyor. Gelişen teknoloji sayesinde maliyetleri her geçen gün azalan ve verimliliği her geçen gün artan GES projelerine ilgi artmaya devam ediyor. Genelde öz tüketim için yapılan GES projelerinin kurulumunun çok basit olması, hemen devreye alınabilmesi, işletmesinin kolay olması ve projelerin geri dönüş sürelerinin maksimum 6-7 yıl gibi kısa süreler olması sayesinde GES projelerine ilginin artarak devam edeceğini öngörüyoruz.