Veri merkezleri, modern dijital altyapının temel yapı taşlarıdır. Bankacılıktan eğitim sektörüne, e-ticaretten sağlık sistemlerine kadar pek çok alanın arka planında, verilerin saklanması ve işlenmesi görevini bu merkezler üstleniyor.

Ancak, yüksek işlem kapasitesi gerektiren bu altyapılar, beraberinde ciddi düzeyde enerji tüketimini de getiriyor. Yapılan araştırmalara göre, 2020'li yılların başlarında veri merkezleri küresel elektrik tüketiminin yaklaşık yüzde 1-2'sinden sorumluyken, bu oranın 2030'da yüzde 8'e ulaşabileceği öngörülüyor. Yapay zeka ve büyük veri işleme gibi yoğun kaynak gereksinimi duyan teknolojilerin yaygınlaşması, bu tüketimi daha da artırıyor.

TÜRKİYE'DE VERİ MERKEZLERİNİN MEVCUT DURUMU

Türkiye'de veri merkezleri, dijital dönüşüm sürecinin stratejik bir parçası olarak gelişiyor. Büyük şehirlerde konumlanan veri merkezlerinin yanı sıra, coğrafi ve iklimsel avantajı yüksek olan iç bölgelerde de yeni yatırımlar planlıyor. Soğuk iklim avantajına sahip olan Erzurum, Ankara ve Konya gibi şehirlerde 'free cooling' sistemleri sayesinde enerji verimliliği artırılabiliyor. Erzurum'da PUE (Power Usage Effectiveness) değeri 1.23'e kadar düşebilirken, Ankara ve Konya'da bu oran 1.37 civarındadır.

TEKNOLOJİK YAKLAŞIMLAR ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE PUE

*Veri merkezlerinde PUE değeri toplam enerji tüketiminin ne kadarının bilgi işlem ekipmanları tarafından kullanıldığını gösterir.

Soğutma teknolojileri

*Free-air cooling: Dış hava ile yapılan doğal soğutma yöntemidir.

*Hot/cold aisle containment: Sıcak ve soğuk hava akımlarını fiziksel olarak ayırarak verimliliği artırır.

*Liquid cooling: Özellikle AI işlemcilerinin soğutulmasında tercih edilen sıvı bazlı sistemdir.

HİDROELEKTRİK TEMELLİ ENERJİ ANLAŞMALARI

Google, Brookfield ile yaptığı hidroelektrik temelli enerji anlaşmaları sayesinde karbon ayak izini azaltıyor. Türkiye'de benzer anlaşmaların yaygınlaştırılması, enerji bağımlılığını azaltma açısından önemlidir. Yapay zeka destekli enerji izleme ve optimizasyon sistemleri, enerji tüketiminde yüzde 20-40 oranında tasarruf sağlıyor. Google ve Digital Realty, bu teknolojileri operasyonel verimlilikte yoğun şekilde kullanılıyor. Veri merkezlerinden çıkan atık ısı, yerleşim alanlarında ısıtma amacıyla yeniden kullanılabilir. İsviçre ve Finlandiya'da bu yöntemle kamu binaları ve yüzme havuzları ısıtılıyor.

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK YOL HARİTASI

*İklimsel avantajların kullanımı: Serin bölgelerde veri merkezi yatırımları teşvik edilmeli.

*DCIM sistemlerinin kullanımı: Enerji tüketimi gerçek zamanlı izlenmeli ve optimize edilmeli.

*PPA ve yenilenebilir enerji anlaşmaları: Güneş ve rüzgar enerjisi odaklı tedarik zincirleri kurulmalı.

*LEED ve Energy Star sertifikasyonları: Yeşil bina sertifikasyonları yaygınlaştırılmalı.

*Yapay zeka tabanlı sistemler: Dinamik iş yükü yönetimi ile gereksiz enerji tüketimi engellenmeli.

Veri merkezlerinin enerji tüketimi, yalnızca teknik bir konu değil; aynı zamanda çevresel, ekonomik ve stratejik bir mesele... Bu merkezlerin sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde yapılandırılması hem karbon salınımını azaltacak hem de işletme maliyetlerinde uzun vadeli tasarruf sağlayacaktır. Türkiye, doğal avantajlarını doğru teknoloji ve politikalarla birleştirdiği takdirde çevreci ve rekabetçi bir veri merkezi ekosistemi kurma potansiyeline sahip.