Mustafa Gündoğdu / [email protected]

2017’de dünyada en çok merak edilen doğa olayı hangisiydi diye sorsak, şüphesiz hep bir ağızdan verilecek cevap Irma Kasırgası olurdu… Zira ‘geldi, geliyor’ denilen kasırganın, daha gelmeden evvel ne gibi yıkımları beraberinde getireceği konuşulduğu kadar, afet anı ve afet sonrasındaki görünümü de aynı şekilde tüm dünyanın radarındaydı. Irma’dan önceki hafta Houston’ı vuran Harvey Kasırgası’nın daha ekonomik zararı hesaplanamadan, faturaya Irma’nın vurduğu özellikle Texas ve Florida sahilleri de eklendi. İki büyük kasırganın verdiği ekonomik tahribatın yanında önemli can kayıplarının da yaşanması, olayın dramatik tarafını daha çok ortaya koyuyor. ABD’de 18 kişinin ölümüne neden olan kasırga, Karayipler’de de 37 kişinin canına mal olurken, ölü sayısı ne yazık ki 55 oldu… Uzmanlar iki kasırganın yaraları henüz sarılmazken, ABD’nin şimdi de doğu sahillerinde etkisi olması beklenen Jose Kasırgası için de tedbirlerini almaya başladı.

KATEGORİ 4’TEN 3’E DÜŞTÜ

Aylardır gelmesi beklenen Irma Kasırgası, beklendiği üzere 9-10 Eylül tarihlerinde ABD’ye ulaştı. Karayipler, Dominik Cumhuriyeti, Kosta Rika ve Küba’dan sonra ABD’nin Florida eyaletini de vuran, tarihin en büyük yedinci kasırgası Irma’nın, kategorisinin 4 olması beklenirken, ileriki zamanlarda bu tahmin 3'e düşürülmüştü. ABD Ulusal Kasırga Merkezi'nden yapılan açıklamada, ABD’ye saatte 215 kilometre hızla girip, saatte 192 kilometre hızla Florida’nın güneybatısında yer alan Naples kenti ve Marco Adası’na ulaşan kasırganın kategorisinin tekrar 3'e düştüğü bildirildi. Amerikan Ulusal Kasırga Merkezi ayrıca, Irma Kasırgası’nın 11 Eylül Pazartesi günü etkisini azaltarak tropik fırtınaya dönüştüğünü ve Florida’nın kuzeyiyle Georgia eyaletinin güney kesimlerine ilerlediğini iletmişti. Kasırganın ardından ise özellikle Florida Fort Lauderdale’de gerçekleşen yağma da, kasırganın geride bıraktığı önemli fotoğraflardan biriydi…

ABD TARİHİNİN EN BÜYÜK TAHLİYESİ

Harvey’in ardından gelen ve tarihin en büyük yedinci kasırgası olan Irma, bahsettiğimiz gibi önce Florida kıyılarını vurdu. Naples bölgesinde turistik kentler Fort Myers ve Tampa, Irma’nın şiddeti karşısında yerle bir oldu. Ardından Miami kenti sular altında kaldı. İkinci bir uyarıya kadar kentte sokağa çıkma yasağı ilan edildi. 40 kadar okulda kurulan kamplara 28 bin kişi sığındı.
Irma Kasırgası, ABD tarihinin en büyük tahliyesine yol açarken, Florida’da nüfusun yaklaşık üçte biri (6.7 milyon kişi) için zorunlu tahliye kararı alındı. Florida’dan kaçış ise Hollywood filmlerini aratmayacak türdendi. Irma Kasırgası’nın ardından Florida’da 13 milyon kişiye, bir başka ifadeyle eyalet nüfusunun üçte ikisine elektrik verilemedi ve toplamda da 180 bin kişi barınaklarda kaldı.
Bu arada ABD Başkanı Donald Trump, Irma’nın eyalet genelinde neden olduğu hasarı yerinde görmek için Florida’ya gitti. Federal Acil Durum Yönetimi Dairesi’nin Müdürü Brock Long, eyalette Florida Keys adalar grubunda evlerin dörtte birinin yıkıldığını söylerken, yüzde 65’inin de hasar gördüğünü bildirdi.

TOPLAM HASAR 290 MİLYAR DOLAR

Florida kıyılarını vuran Irma’nın 100 milyar dolar, Texas’ı harabeye çeviren Harvey’in 190 milyar dolarlık zarara mal olduğu ABD’de, zararın toplam faturasının 290 milyar dolara mal olacağı açıklandı. ABD’de özel bir meteoroloji firması olan Accuweather tarafından belirlenen bu rakam, 19 trilyon dolar olan ABD Gayri Safi Yurtiçi Hasılası’nın (GSYH) yaklaşık yüzde 1,5’ine denk geliyor. Bu zararın ABD ekonomisinde yılın ikinci yarısında beklenen büyüme rakamlarını da negatif etkileyeceği tahmin ediliyor.
Bununla beraber yetkililerin günler öncesinden yaptığı stok uyarıları ABD halkınca yoğun biçimde yankı buldu. Florida’da 3-4 günlüğüne suların kesileceğinin açıklanması üzerine, marketlerde ilk olarak su reyonları boşaldı. Acil durum alışveriş listesinde ayrıca, kuru besinler ve fıstık ezmesi gibi uzun süre dayanan ve fazla enerji veren ürünler yer aldı. Kasırga alarmının verildiği bölgelerde bazı benzin istasyonları da, tahliye sırasında acilen benzin almak isteyen çok sayıda araç sahibi nedeniyle tamamen boşaldı. Satacak benzini kalmayan istasyonların kapandığı ve etraflarına şerit çekildiği görüldü.

SADECE ABD ETKİLENMEDİ

Irma, ölçülen mevcut hızında 1935, 1988 ve 2005 yılında görülen diğer güçlü kasırgaların içinde en yüksek rüzgar hızına sahip ikinci kasırga olarak tarihe geçti. 1900’deki Galveston Kasırgası, 1928 tarihli Okeechobee Kasırgası ve 2005'te New Orleans’ı vuran Katrina Kasırgası da tarihteki en şiddetli kasırgalar arasında yer aldı. Boyut olarak, ABD’nin Ohio eyaletinin yüz ölçümüne eşit olan Irma’nın etkisi, şüphesiz yalnızca ABD’yle sınırlı kalmadı. Florida’dan önce Porto Riko ve Dominik Cumhuriyeti’nde bazı yerleşim yerlerine ulaşım tamamen kesildi. Tarihin kayda geçen en büyük Atlas Okyanusu kasırgası olan Irma, ABD’nin Florida eyaletine doğru ilerlemesinden önce de büyük bir yıkımı arkasında bıraktı. 

Küba, Bahamalar ve Florida’ya doğru yol alan Irma, geçtiği bölgelerde de elektrik iletim hatlarını tamamen kullanılmaz hale getirirken, sellere yol açtı ve evleri yıktı. 

Kasırgadan en çok etkilenen yerlerden birisi olan Barbuda’nın başbakanı Gaston Browne, yerleşim yerlerindeki hasar oranının yüzde 95 olduğunu söyledi ve nüfusun yüzde 60’ının evsiz kaldığını ifade etti.

FELAKET SONRASI YAĞMA

ABD son zamanların en büyük felaketler zinciri ile mücadelesini sürdürürken, diğer yandan da felaketlerin ardından gelen yağma, hırsızlık ve suç olayları ile mücadele ediyor. Harvey Kasırgası'nın ardından doğu kıyılarında etkisini gösteren Irma’nın bölgeyi savaş alanına çevirmesinin ardından, tahliye kararıyla boşalan bölgeler hayalet kentlere dönerken, evlerin ve dükkanların boşalmasını fırsat bilen çeteler de, yağma ve hırsızlık faaliyetlerine başladı. Özel harekat polislerinin ihbar üzerine bölgede operasyonlar yaptığı bildirilirken, 32 kişinin yakalanarak gözaltına alındığı açıklandı.