2022 yılı, küresel ölçekte yükselen jeopolitik gerilimin oluşturduğu belirsizlik ortamı neticesinde finansal piyasalardaki karamsarlığın daha şiddetli hissedildiği, zayıf ekonomik görünüm dolayısıyla girişim ekosisteminin küresel ölçekte durağanlaşma eğilimi gösterdiği bir yıl oldu. Girişim ekosistemimiz ise ülkemizin ekonomik büyümesi ile de ilişkili olarak büyümeyi 2022 yılında da sürdürdü.

GİRİŞİM EKOSİSTEMİ GÖRÜNÜMÜ KÜRESEL ÖLÇEKTE DURAĞANLAŞTI

Öncelikle küresel girişim ekosisteminin bir önceki yıla göre daha durağan bir yılı geride bıraktığını ifade etmeliyim. Bu durağanlık girişim sermayesi yatırımları alanında oldukça sert bir şekilde hissedildi. Nitekim, 2021 yılında 658 milyar dolar küresel hacme erişen girişim sermayesi yatırımları, 2022 yılı sonuna gelindiğinde dünya genelinde yıllık bazda yüzde 35 oranında bir düşüş kaydederek yaklaşık 415 milyar dolar seviyesine geriledi. 100 milyon dolar ve üzerinde gerçekleşen mega yatırım turu sayısında neredeyse yarı yarıya bir düşüş meydana geldi. Girişimlerin halka arz oranında (IPO) ise bir önceki yıla kıyasla yüzde 30 seviyesine varan bir düşüş gözlemlenirken benzer bir negatif ivme de girişimlerin konu edinildiği birleşme ve satın alma işlemlerinde görüldü. Dolayısıyla girişimlerin şirket değerlerinde azalış görülmesi kaçınılmaz oldu.1 milyar dolar şirket değerine ulaşarak unicorn listesine girmeyi başaran yeni girişimlerin sayısı dünya genelinde yarı yarıya azaldı. Bir önceki yıl 500'den fazla yeni girişim şirketi 1 milyar dolar şirket değerine ulaşırken 2022 yılında yaklaşık 250 yeni girişim, unicorn listesine girmeyi başardı ve dünya genelinde unicorn sayısı 2023 yılı ocak ayı itibari ile bin 200'ü aştı. Geçtiğimiz yıl bir Türk girişim şirketinin daha adını unicorn listesine yazdırmayı başardığına dikkatinizi çekmek isterim. Böylelikle girişim ekosisteminden çıkan 'Turcorn' sayısı 6'ya yükselmiş oldu.

KÜRESEL EĞİLİMİN AKSİNE GİRİŞİM EKOSİSTEMİMİZ YÜKSELİŞİNİ SÜRDÜRDÜ

ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya gibi dünyanın önde gelen girişimcilik merkezlerinin neredeyse tamamında yatırım alan girişim sayısı, şirket değerlemeleri ve yatırım tutarları açısından dikkate değer oranlarda düşüş gerçekleşti. Ülkemiz ise girişim sermayesi yatırımları bakımından lider girişimcilik merkezlerinden pozitif yönde ayrışmayı başardı. Girişim ekosistemimiz 2022 yılında gerçekleştirilen 341 yatırım turunda tohum, erken aşama ve ileri aşamadaki 322 girişime toplamda yaklaşık yüzde 10 seviyesinde bir artış ile 1.8 milyar dolar girişim sermayesi yatırımına ev sahipliği yaparak yeni bir rekora imza attı. 2022 yılında girişim başına düşen yatırım miktarı dünya genelinde yaklaşık yüzde 14 geriledi. Ülkemizde ise girişim başına düşen yatırım miktarı yüzde 29 arttı. Tohum aşaması girişimleri yatırım tutarları bir önceki yıla göre neredeyse yüzde 100 artarak 273 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Erken aşama girişimlerin elde ettiği yatırım tutarında belirgin bir azalış görülürken ileri aşama yatırım tutarı bir önceki yıla kıyasla yüzde 38 arttı.

Hızlı teslimat girişimleri yatırım hacmi bakımından zirvedeki yerini korudu. Finansal teknolojiler, oyun, sağlık, servis olarak yazılım (SaaS), yapay zeka ve pazar yeri girişimleri en çok yatırım alan sektörlerin başında geldi. Oyun ve fintek girişimleri toplam yatırım tutarı açısından yeni bir rekor kırdı. Yatırımların oldukça önemli bir kısmı bu iki sektörde yoğunlaştı. Dijital pazarlama ve blokzincir girişimleri yakaladıkları hızlı büyüme ivmesi ile yatırımcıların dikkatini çeken diğer alanlar olarak karşımıza çıktı.

YABANCI YATIRIMCI İLGİSİ YÜKSEK

Yabancı yatırımcıların Türk girişimlerine yönelik ilgisi bu yıl da artarak devam etti. Her 5 yatırım turundan en az 1'ine yabancı yatırımcı iştirak etti. Girişim ekosistemimize ilgi gösteren yabancı yatırımcıların başında 63 yatırım şirketi ile ABD geldi. Avrupa'dan 43, Asya'dan 34, Orta Doğu ve Afrika'dan ise 13 yabancı yatırımcı yerli girişimlere yatırım gerçekleştirdi. Yabancı yatırımcıların gerçekleştirilen 56 yatırım turuna liderlik etmesi küresel ilginin yüksek olduğunu teyit eder nitelikte.

Girişim ekosistemimiz 2022 yılında gerçekleştirilen 341 yatırım turunda tohum, erken aşama ve ileri aşamadaki 322 girişime toplamda yaklaşık yüzde 10 seviyesinde bir artış ile 1.8 milyar dolar girişim sermayesi yatırımına ev sahipliği yaparak yeni bir rekora imza attı.

GSYF SAYISINDA REKOR ARTIŞ GERÇEKLEŞTİ

Girişim ekosisteminde yer alan paydaşların portföy yönetim şirketleri ile gerçekleştirdikleri iş birlikleri çerçevesinde yeni girişim sermayesi yatırım fonlarının (GSYF) kurulması ekosistemin gelişmesi açısından oldukça umut verici bir gelişme olarak karşımıza çıktı. Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) lisanslı portföy yönetim şirketleri tarafından SPK düzenlemelerine tabi olarak kurulan GSYF'lerin sayısı yaklaşık %50 oranında arttı ve 94 yeni GSYF kuruldu. Kurulan GSYF sayısındaki rekor niteliğindeki artışın yanı sıra yönetilen toplam portföy büyüklüğü de yüzde 100'den fazla artarak 50 milyar TL seviyesine oldukça yaklaştı. 2022 yılında gerçekleştirilen her 3 yatırım turundan en az 1'ine bir GSYF katılım sağladı. GSYF'lerin yatırım yaptığı girişim şirketlerinin büyük bir kısmının tohum aşamasında olduğu görüldü.

ULUSAL TEKNOLOJİ GİRİŞİMCİLİĞİ STRATEJİSİ VE TURCORN 100 PROGRAMI TANITILDI

2022 yılında girişim ekosistemi aktörleri, kamu kurum ve kuruluşları ulusal girişimcilik vizyonunun birlikte şekillenmesine yönelik iş birliklerini artırdı. Bu doğrultuda, "Milli Teknoloji ve Güçlü Sanayi" yaklaşımıyla ortaya koyulan 2023 Sanayi Teknoloji Stratejisi çerçevesinde ülkemizde girişimciliğin yaygınlaştırılması, geliştirilmeye açık yönlerinin belirlenmesi ve girişim ekosisteminin güçlendirilerek küresel ölçekte lider bir girişimcilik ekosisteminin inşa edilmesi amacıyla T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın öncülüğünde Ulusal Teknoloji Girişimciliği Stratejisi ve Eylem Planı ortaya konuldu. Girişimciliğin etkin kılınmasına yönelik açık bir çağrı niteliği taşıyan strateji ve eylem planı kapsamında Turcorn 100 programı tanıtıldı. Girişim ekosistemine yönelik güçlü kamu desteği etkinliğini bu yıl da sürdürdü.

2023 GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ İÇİN KRİTİK BİR YIL OLABİLİR

Girişimcilik ekosistemimizin her açıdan başarılarla dolu bir yılı geride bıraktığını sevinerek ifade etmek isterim. Ülkemizin girişimcilik alanında küresel ölçekte lider bir konuma erişme iddiasını gerçekleştirmek için 2023 yılında da emin adımlarla ilerleyeceği yönündeki görüşlerimi siz değerli okurlar ile paylaşmak isterim.