Bu ayki yazımda inovasyon ve ihracat arasındaki ilişkiyi KOBİ ve OBİ'ler açısından ele almamın iki nedeni var. Birincisi, dergimizin bu ay ihracat konusunu etraflıca ele alıyor olması. İkincisi ise KOBİ/OBİ'ler için inovasyon yetkinliği konusunun büyük ölçekli yerleşik şirketler için olduğu kadar bu şirketler için de önemli ve mümkün olması. Ekonomimizin yüzde 99'unu KOBİ ve OBİ'lerin teşkil ettiğini dikkate alacak olursak, onların inovasyon yetkinliğine sahip olabilmesi hususu ülkemiz ekonomisi ve ekonomik kalkınmamız için olmazsa olmazlar listesinin başında yer alıyor. Sonuç olarak dış pazara ürün ihraç edebilmemiz ve döviz girdisi elde edebilmemiz çok ama çok önemli. Ekonomideki oyuncularımızın varlığının, buna bağlı olarak da ekonomimizin sürdürülebilirliği buna bağlı. İnovasyon, rekabetin küresel seviyede yaşandığı günümüz ekonomisinde ihracatı doğrudan etkileyen en önemli faktörlerden biri haline gelmiş durumdadır. İnovasyon ve ihracat arasındaki ilişki, tıpkı tavuk ve yumurta ilişkisi örneğindeki gibi karşılıklı bir etkileşimden oluşur. İnovasyon olmadan ihracat yapmak imkansız değil ama zor, ihracat olmadan inovasyon ise sürdürülebilir değildir. Firmalar, yeni pazarlara açılabilmek ve mevcut pazarlarındaki konumlarını güçlendirebilmek için, sürekli olarak yenilikçi değer önermelerini içeren çözümler üretmek zorundadırlar. Geleneksel ihracat stratejisi olarak tanımlayabileceğimiz, tekrara düşen değer önermelerine yani ürün özelliklerine sahip ürünler üzerinde ısrar ederek ihracat yapma stratejisi, artık tek başına yeterli olmuyor. Firmalarımızın, daha yüksek katma değerli ve farklılaşmış ve hatta benzersiz değer önermelerini içeren ürünler sunarak rekabet avantajı elde edebilmeleri gerekmektedir. Bu noktada inovasyon ve girişimcilik metodolojileri, hem ürün geliştirme süreçlerinde hem de iş modellerinde yeni ve etkili yöntemler sunarak firmaların ihracat gelirlerini artırmalarına yardımcı oluyor.

KOBİ/OBİ'LER SÜPER GÜÇLERE SAHİPLER

Özellikle KOBİ ve OBİ'ler için inovasyon, ihracat faaliyetlerinin sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahiptir. Ancak, KOBİ/OBİ'lerin kendilerini, büyük ölçekli şirketler kadar finansal ve/veya insan kaynağına sahip olmadıklarından, inovasyon yapabilmelerinin kendileri için çok daha zor olduğu yanılgısından uzak tutmaları gerekiyor. Aslına bakarsanız, daha az hiyerarşi ile uğraştıkları ve karar vericilere daha fazla erişime sahip oldukları için, hız ve çeviklik konusunda süper güçlere sahipler. Bu süper güçlerine karşılık, büyük ölçekli firmalara kıyasla daha sınırlı kaynaklara sahip olmalarından dolayı, inovasyon süreçlerini doğru yönetemediklerinde ulusal/uluslararası pazarlara rekabetçi ürün arz edebilmeleri noktasında zorlanabilirler. Ancak, inovasyon süreçlerine ilişkin stratejik bir yaklaşım benimseyerek, pazar ihtiyaçlarına daha hızlı yanıt verebilir, düşük maliyetli ve yüksek verimli bir şekilde üretim süreçlerini geliştirebilirler.

YALIN STARTUP METODU & AÇIK İNOVASYON

Stratejik yaklaşım noktasında, örneğin 'yap-ölç-öğren' prensibine dayalı yalın startup (lean startup) metodolojisi büyük önem taşıyor. Geleneksel Ür-Ge/Ar-Ge süreçleri yüksek maliyetleri ve uzun test aşamaları nedeniyle riskler barındırırken, bu metodolojinin uyarlanması firmaların ürün veya hizmetlerini pazara sunmadan önce küçük ölçekli testler gerçekleştirmelerine olanak tanır. Minimum Uygulanabilir Ürün (MVP) mantığını da empoze eden bu yaklaşım sayesinde, müşteri geri bildirimlerini hızlıca değerlendirerek yalnızca gerçek talebe dayalı ürün ve hizmetler geliştirme fırsatı yakalayabilirler. Gerekli iyileştirmeleri çevik bir şekilde yaparak, gereksiz maliyetlerden kaçınarak ürünlerini mükemmelleştirebilirler. Bu süreç, ihracat yapan firmaların rekabet avantajı kazanmasına dolaylı da olsa yardımcı olur.

İKİZ DÖNÜŞÜM ODAKLI İNOVASYONLAR REKABET AVANTAJI SAĞLAYACAK

Teknoloji yoğun değer önermelerine yani özelliklere sahip ürünleri arz edebilmek, KOBİ/OBİ'lerin küresel değer zincirlerinde önemli ihracatçı şirketlerin tedarikçisi olarak ve/veya yalnız başlarına güçlü bir şekilde konumlanabilmelerini sağlar. Teknoloji odaklı inovasyonlar söz konusu olduğunda ise,stratejik bir yaklaşım olarak açık inovasyon (open innovation) yani startuplarla iş birliği hususu maliyetleri minimize eden ve zaman kazandıran bir yaklaşım olarak devreye girer. Yüksek finansal ve zamansal maliyete girmemeleri noktasında, Ar-Ge maliyetlerini varlık nedeni ihtiyaç duydukları teknoloji olan startuplara transfer edebilmeleri KOBİ/OBİ'lere büyük avantaj sağlıyor. Startuplar, genellikle belirli bir teknoloji veya sektöre odaklanarak hızla inovatif çözümler üretebilen esnek ve dinamik yapılar olarak öne çıkmaktadırlar. KOBİ/OBİ'ler, startuplarla iş birliği yaparak, kendi bünyelerinde geliştirmek için yıllar sürebilecek Ar-Ge süreçlerini hızlandırabilir ve daha düşük maliyetle yenilikçi çözümler elde edebilirler. Söz konusu açık inovasyon yaklaşımı, firmaların dış ekosistemle iş birliği yaparak aynı zamanda daha geniş bir inovasyon kaynağına erişmelerini de sağlar. Yeşil mutabakat bağlamında sınırda karbon düzenlemesinin ihracatımıza yakın zamanda negatif potansiyel etkisini de hesaba katacak olursak, dijital ve yeşil dönüşüm bacakları olan ikiz dönüşüm odaklı inovasyonlar rekabet avantajı sağlayacaktır. Bu durum dahi tek başına, firmalarımıza ihtiyaçları olan teknolojilere hızlı ulaşabilmeleri noktasında açık inovasyonu işaret ediyor.

SONUÇ

İnovasyon, ihracatta başarı için vazgeçilmez bir unsur haline geldi. KOBİ/OBİ'ler için bu süreç, sadece yeni ürünler veya hizmetler geliştirmekten ibaret değil, aynı zamanda iş süreçlerini optimize etmek, riskleri minimize etmek ve yeni iş birlikleri kurarak inovasyon yetkinliklerini artırmak anlamına geliyor. Yalın startup metodolojisi gibi yaklaşımlar, firmaların ticari risklerini azaltarak daha hızlı ve etkili inovasyon süreçleri yürütmesini sağlarken, açık inovasyon diğer bir ifadeyle startuplarla iş birlikleri, KOBİ/OBİ'lerin Ar-Ge süreçlerini daha verimli ve ekonomik hale getirmelerine yardımcı oluyor. Bu nedenle, ihracat yapan veya ihracata başlamak isteyen tüm firmalarımızın inovasyonu bir öncelik olarak benimsemesi, küresel rekabette kalıcı bir başarı elde edebilmeleri için, hem kendileri hem de ülkemiz adına kritik bir gerekliliktir.