İklim değişikliğinin getirdiği farkındalıkların artmasıyla her alanda değişim ve dönüşümün etkilerini derinden hissediyoruz. Bir süredir olduğu gibi bugün ve bugünden sonrası için de sürdürülebilirlik dünyanın en önemli konuları arasında yer alacak. Bu kapsamda şirketlerin üretim bantlarının yanı sıra insan kaynaklarında da ciddi değişimler yaşanması kaçınılmazdı. Sürdürülebilirlik liderleri, bu süreçte şirketlerin sürdürülebilirlik stratejilerini belirleme, uygulama ve takip etme konularında aktif rol alıyorlar. Gelişen ve değişen iş ortamı paralelinde yeni unvanlar ortaya çıkarken mevcut mesleklere de ek görevler ve sorumluluklar yükleniyor. Artık kurumsal iletişim departmanlarından insan kaynaklarına, finanstan lojistiğe kadar her alanda sorumlu ve duyarlı liderlerin gerçek bir dönüşüm için sorumluluk üstlenerek değer yaratması bekleniyor.

Doğrudan iklim değişikliğine çözüm üretmek için gelişen girişimler için yeni iş modelleri, ürünler ve hizmetler geliştirmenin farklı bir dinamiği varken; enerji, maden, kimya gibi çevresel etkisi yüksek endüstrilerin geleneksel iş yapış biçimlerini dönüştürmek bağlamında çok daha farklı zorlukları aşması gerekiyor.

YENİ MESLEKLER, YENİ ÜNVANLAR

Sürdürülebilirlik çok büyük bir girişimdir; dolayısıyla bir amaca yönelik liderlik etme, iyi iletişim kurma, değeri kanıtlama, verileri analiz etme, kullanma ve açık fikirli olma yeteneği insanları çok ileri götürebilir. Sürdürülebilirlik yolunda şirketlerde ihtiyaç duyulan yeni ünvan ve görevler:

Sürdürülebilirlik Direktörü: Genellikle enerji tüketimini azaltan, su tasarrufu sağlayan, atığı en aza indiren, malzemelerin yeniden kullanımını teşvik eden ve kirlilik çıktısını azaltan programları, ürünleri, süreçleri ve politikaları tanımlarlar.

Sürdürülebilirlik Yöneticisi: Tam zamanlı çalışanlardan oluşan küçük ve orta ölçekli organizasyonlara veya bir şirket içindeki çeşitli organizasyonlardan yarı zamanlı temsilcilerden oluşan bir ekibe liderlik ederler. Bir STK'ya benzer şekilde, sürdürülebilirlik projelerinde çalışanları denetlerler ve bir şirketin tüm fonksiyonlarıyla aktif olarak iş birliği yaparlar.

Enerji Müdürü: Güç gerektiren operasyon ve fonksiyonlara odaklanırlar. Hem finansal hem de çevresel kaynakların verimli kullanımını sağlamak amacıyla denetimler gerçekleştirirler. Belirli tasarım özelliklerini, yasal gereklilikleri ve bütçe kısıtlamalarını karşılayan enerji verimli projeler belirleyerek enerji ve su tüketimini kontrol etmekten sorumludurlar.

Sürdürülebilirlik Programı ve Proje Yöneticisi: Güçlü organizasyonel ve liderlik becerileri vardır. Kurumsal sorumluluk programlarının, ESG girişimlerinin ve raporlama, açıklama yoluyla paydaş katılımının yönetilmesinde bir miktar teknik uzmanlığa da sahiptirler. Güçlü bir sürdürülebilirlik program yöneticisi, genellikle işlevler arası bir ekiple çalışırken teknik, finansal ve kişilerarası yönetim becerilerini birleştirebilen bir uzmandır.

Sürdürülebilirlik Mühendisi: Bu profesyoneller, sürdürülebilir binalara yönelik BREEAM standartları veya LEED bina sertifikaları gibi belirli sürdürülebilirlik sertifikalarını karşılayacak ürünler, binalar ve sistemler tasarlar ve geliştirir. Sorumluluklar inşaat, tarım veya imalat gibi sektörlere göre farklılık gösterir. Bazı mühendisler, örneğin düşük enerjili ampuller, aydınlatma sistemleri veya elektrikli araçların tasarımı gibi imalat alanlarında çalışırlar.

"KURUM KÜLTÜRÜ HALİNE GETİRDİK"

Türkiye İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Gamze Yalçın, "Türkiye İş Bankası, sürdürülebilirliği tüm süreçlerine entegre etmiş, kurum kültürü haline getirmiş, uluslararası standartlarda performans sergileyen bir kurum" diyor.

Türkiye İş Bankası'nda en üst yönetişim organı olan Yönetim Kurulu'na bağlı olarak faaliyet gösteren Sürdürülebilirlik Komitesi, Yönetim Kurulu ve İcra Kurulu üyeleri de yer alıyor. Bu yönetişim yapısı, kapsamlı ve çok boyutlu olarak yürütülen sürdürülebilirlik faaliyetlerinin bütünsel bir bakış açısıyla yönetilmesini ve disiplinler arası etkileşimin desteklenmesini sağlıyor. Yatırımcı İlişkileri ve Sürdürülebilirlik fonksiyonundan sorumlu Genel Müdür Yardımcısı olarak aynı zamanda Bankanın Sürdürülebilirlik Lideri rolünü üstlenen Gamze Yalçın, konuyla ilgili önemli bilgiler veriyor. İş Bankası olarak "Sürdürülebilir değer yaratan geleceğin bankası olmak" vizyonundan aldıkları motivasyonla sürdürülebilirliği tüm süreçlerine entegre etmiş, kurum kültürü haline getirmiş, bu alanda uluslararası standartlarda performans sergileyen bir kurum olduklarının altını çizen Yalçın, küresel gelişmeleri yakından takip ettiklerini söylüyor.

Disiplinler arası iş birliği

Sürdürülebilirlik alanındaki gelişmelerin takibinden, küresel eğilimlerin analizinden ve bu alandaki çalışmalarda Banka içerisindeki koordinasyonun sağlanmasından Yatırımcı İlişkileri ve Sürdürülebilirlik Bölümü'nün sorumlu olduğunu belirten Yalçın, "Tüm faaliyet alanlarımızın uçtan uca aktif bir şekilde yönetildiği iş modelimiz ile sürdürülebilirliği tüm boyutları ile ele alıyoruz. Sürdürülebilirlik çalışmalarımızı, tüm ilgili bölümlerinin katılımıyla disiplinler arası iş birliği ile yürütüyoruz."

"TÜM EKİPLER KOORDİNELİ ÇALIŞIYOR"

Kurumsal İletişim Yönetimi çatısı altında çalışmalarını devam eden sürdürülebilirlik ekibinin faaliyetlerini güçlü bir yönetişim yapısıyla yönettiklerini belirten Yapı Kredi Kurumsal İletişim Direktörü Arda Öztaşkın, diğer ekiplerin de sürece dahil olduğunu anlatıyor. Tüm konuların banka içi koordinasyonundan, strateji ve politikaların takip edilmesinden, global ve yerel inisiyatif ve raporlamalardan sorumlu olduğunun altını çizen Öztaşkın, "Koç Holding Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Sürdürülebilirlik ekibi ile de çok yakın ve koordineli çalışıyoruz. Sürdürülebilirlik Komitemiz de var. Başkanlığını Yönetim Kurulu Üyemizin yaptığı komite, yılda 4 kez toplanarak, tüm sürdürülebilirlik faaliyetlerinin geniş çerçevede yönetimini ve takibini yapıyor. Bu alanda yapılan tüm çalışmalar ayrıca İcra Kurulu'na ve Yönetim Kurulu'na düzenli olarak raporlanıyor" bilgisini veriyor.

"Sürdürülebilirlik geçici bir eğilim değil"

Sürdürülebilirliği asla gelip geçici bir eğilim olarak görmediklerinden bahseden Öztaşkın, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Sürdürülebilirlik, iş kültürümüzün ve felsefemizin tam da kalbinde bulunuyor. Finans sektörü, sürdürülebilirlik dönüşümü açısından kritik önemde. Biz de bu sorumluluğumuzun farkında olarak düşük karbon ekonomisine geçiş için tüm paydaşlarımızı sürecin içine alacağımız pek çok proje yürütüyoruz.

Sürdürülebilirliği; insan, gezegen ve ekonominin oluşturduğu üç bacaklı bir masa olarak görüyoruz. Tüm bu bacakların her birinin eşit öneme sahip olduğunu biliyoruz ve uzun vadede bu bacakların hepsinin eşit olması gerektiğine inanıyoruz.

"DEĞİŞİM KAÇINILMAZ"

Sürdürülebilirliğin modern iş uygulamalarının temel taşlarından biri haline geldiğini söyleyen Odgers Berndtson Türkiye Kurucu Ortağı Ayşe Öztuna Bozoklar, "Öyle ki, son yıllarda sürdürülebilirlik alnında bilgi, beceri ve yetkinlikler, birçok departman için operasyonel açıdan kaçınılmaz bir gereklilik niteliği kazandı. Sürdürülebilirliğe giden yol, genellikle çeşitli paydaşlar arasında güven tesis ederek iş birlikleri kurabilmeyi, etkin müzakereler yapabilmeyi, değişim, uzlaşma, anlaşma ve fikir birliği gibi konuları yönetebilmeyi gerektiriyor. Bu nedenle, odağın bireysel uzmanlıktan iş birliğine dayalı ekip çalışmasına kaydığını ve farklı bakış açılarını yönetebilen sorumlu ve duyarlı liderlerin bu değişimin gerçekleştirilmesinde öncü olacaklarını söylemek mümkün" diyor.

Yönetim kadroları değişti

Bozoklar, bu süreçte yönetim kadrolarında ihtiyaç duyulan bazı görevleri şöyle sıralıyor: "Etki Yönetiminden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı, hedefler doğrultusunda ölçülebilir etki stratejileri yaratmak adına liderlik görevini üstleniyor. Sürdürülebilirlikten Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı, bağlantılı iş fırsatlarını ortaya koyarak gerçek bir değişim yaratarak üst düzey yönetim kadrosunda çoktan yerini aldı. Döngüsel Ekonomi Müdürü ile İklim Değişikliği ve Sürdürülebilirlik Müdürü, Sürdürülebilirlik Yol Haritası Tasarımcısı gibi farklı unvanlar ise sürdürülebilirliğe giden pozitif değişimi yönlendiren yenilikçi rollerin sadece birkaç örneği. Çevresel, Sosyal ve Kurumsal Yönetim Direktörü pozisyonu, yükselen yeni unvan ve sorumlulukların bir başka önemli örneği."

Görevler çeşitlendiriliyor

Hangi mesleklerin dönüşüm geçirdiği konusunda ise Bozoklar, şu bilgileri veriyor: "Mevcut beceri setleri de giderek daha yeşil bir dönüşüm geçiriyor. Pazarlama uzmanları 'Sürdürülebilir Ürün Geliştirme Stratejisti' haline geliyor. İnsan kaynakları uzmanları da görev alanlarını çeşitlendiriyorlar. Kurumsal iletişim ve markalaşma alanında da temel bir unsur haline geliyor. İletişim uzmanları, şirketin sürdürülebilirlik girişimlerini, başarılarını ve hedeflerini iç ve dış paydaşlara iletme konusunda liderlik ediyor. Aynı şekilde, tedarik zinciri ve operasyon rollerini de dönüştürmekte. Ek sorumlulukları da iş tanımlarına dahil ettiklerini gözlemlemek mümkün."

ETİK BİR SORUMLULUK

Sürdürülebilirlik stratejilerinin geliştirilmesi, politikaların şirket genelinde uygulanması, ilgili paydaşlarla etkileşimde bulunma, ortak hedefe koşma ve beklentileri anlama gibi konularda sürdürülebilirlik liderlerinin rol aldığını ifade eden L'Oréal Türkiye Kurumsal İlişkiler ve Etkileşim Direktörü & Ülke Sürdürülebilirlik Lideri İrem Karaoda Tanrıkulu, böylece hem toplumsal hem de ekonomik açıdan daha sürdürülebilir bir geleceğe hazırlanmasına yardımcı olunduğunu söylüyor. L'Oréal'de sürdürülebilirliğin hem etik bir sorumluluk hem de uzun vadeli başarı için kritik bir konu olduğundan bahseden Tanrıkulu, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Amacımız güzelliği sorumlu, kapsayıcı ve sürdürülebilir bir hale getirmek. Sürdürülebilirlik konusunda şirketlerin, günümüzün en acil çevresel ve sosyal zorluklarının çözümünün bir parçası olabileceğini göstermek istiyoruz. Bir başka deyişle sürdürülebilirlik bizim stratejimizin kalbinde yer alıyor."

Sürdürülebilirlik şampiyonlarımız var

Sürdürülebilirliğin tüm şirket çalışanlarının hedefinde yer alan bir konu olduğunun da altını çizen Tanrıkulu, "Fakat sürdürülebilirliğe önem veren her şirket gibi lokal öncelikleri belirlemek ve daha hızlı aksiyon almak üzere her departman ve her fonksiyonu temsilen 'sürdürülebilirlik şampiyonlarımız' var. 13 kişiden oluşan bu ekip, aylık toplantılarda bir araya geliyor, önceliklerin belirlenmesi ve hayata geçmesi konusunda rol oynuyor" açıklamasını yapıyor.

"80 KİŞİLİK BİR EKİPLE ÇALIŞIYORUZ"

Borusan olarak sürdürülebilirlik stratejilerini iş süreçlerine entegre etmenin kritik olduğuna inandıklarından, sürdürülebilirlik liderleri olarak da kurum içi ve dışında paydaşlarını da dahil ederek sürdürülebilirlik bilincinin artması için çalışmalar yürüttüklerinden bahseden Borusan Holding İnsan, İletişim ve Sürdürülebilirlik Grup Başkanı Nursel Ölmez Ateş, "Faaliyet gösterdiğimiz alanlarda sürdürülebilirlikle ilgili ortaya çıkabilecek riskleri öngörebilmek, olası fırsatları değerlendirmek, bu doğrultuda gerekli yönlendirmeleri yaparak aksiyon planlamak da bir o kadar önemli sorumluluklarımızdan" diyor.

Sürdürülebilirlik Yönetim Modeli

Grup şirketlerindeki farklı departmanlardan Sürdürülebilirlik Liderleri olarak bir araya geldiklerinin bilgisini veren Ateş, "Sürdürülebilirlik hedeflerimize beraber ve verimli bir şekilde yürümemizde önemli rol oynuyor. Burada özellikle aktif katılım anlayışını benimsiyor, ortak akıl ile hareket ediyoruz. Ateş'in verdiği bilgilere göre, Borusan Grubu olarak üst yönetim dahil yaklaşık 80 kişilik bir ekiple sürdürülebilirlik çalışmaları yürütülüyor. Grup Sürdürülebilirlik Yönetişim Modelinde; Grup Sürdürülebilirlik Kurulu, Şirket Sürdürülebilirlik Çalışma Grubu ve Çalışma Grupları üzerine kurulu olarak devam ediyor. Holding tarafında organizasyonel yapılanmayla beraber İnsan, İletişim ve Sürdürülebilirlik Grup Başkanlığı altında ayrı bir sürdürülebilirlik departmanı da kurulu.

"FARKINDALIK YARATMAK İÇİN ÇALIŞIYORUZ"

Sürdürülebilirlik stratejilerini belirlemek, uygulamak ve raporlamanın yöneticinin sorumlulukları arasında bulunduğunu anlatan Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) Teknik ve Sürdürülebilirlik Direktörü Koray Saçlıtüre de paydaşlarla iletişim kurarak, sürdürülebilirlik konularında farkındalık yaratmayı hedeflediklerini vurguluyor. Bu görevde, kurumsal risk yönetimi kapsamındaki değerlendirmeler sonrasında sürdürülebilirlik uygulamaları ile ilgili fırsat ve etki analizi yaparak strateji oluşturduklarından bahsediyor.

Sürdürülebilirlik yöneticisinin, gelecek kuşakların kullanım hakkını yok etmeden, şimdiki zamanda istenilen üretimi gerçekleştirmek için çalıştıklarını söyleyen Saçlıtüre, "Sürdürülebilirlik ekibimiz Genel Sekreterimiz Reşat Sönmez, Genel Koordinatörümüz Aslı Özbora, Uzman Mühendisimiz Gülden Kesgin Güngör, Teknik Danışmanımız Yasin Engin ve benimle birlikte beş kişiden oluşuyor" diyor.

THBB, Bölgesel Sistem Operatörü

Türkiye Hazır Beton Birliği'nin sürdürülebilirlik çalışmaları arasında başta enerji olmak üzere beton üretiminde yer alan tüm kaynakların ve ham maddelerin sorumlu bir şekilde kullanımı, İş sağlığı ve güvenliği, fosil yakıt kullanımının azaltılması vb. konular yer alıyor. 2016 yılında İsviçre merkezli Beton Sürdürebilirlik Konseyi (The Concrete Sustainability Council) kuruldu. THBB, 2017'de Konseyin üyesi ve 'Bölgesel Sistem Operatörü' olmayı başardı."

"ESG BAKIŞ AÇISIYLA YÖNETİLMELİ"

Sürdürülebilirliğin çevresel (Environmental) olduğu kadar sosyal (Social) ve kurumsal yönetim (Governance) ayaklarının da bulunduğunu unutmamak gerektiğini belirten MY Executive Kurucu Ortağı Müge Yalçın, bu konuda etkili sonuçların ancak bütünsel bir bakış açısıyla yaklaşıldığında mümkün olabildiğini söylüyor. Şirketlerde bu konuya liderlik edecek kişilerin belirlenmesinde ESG konusundaki tecrübelerinin öneminden bahseden Yalçın, "Günümüzde özellikle belirli bir ölçeğin üzerindeki yapılarda, sürdürülebilirlik konusunun C level yönetim düzeyinde bir liderlikle ele alındığını görüyoruz" diyor.

İnsan Kaynakları ya da İletişim Birimi

'Sürdürülebilirlik ve Kurumsal Yetkinlikler Bölüm Başkanı' gibi konuyu insan kaynaklarıyla bağlantılı olarak yönetmeyi tercih eden şirketler olduğu gibi, 'Kurumsal İletişim ve Sürdürü-lebilirlik Direktörü' gibi iletişim tarafından ilerlemeyi tercih eden şirketler de olabildiğinin altını çizen Yalçın, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Şirketlerde, bu konudaki liderini seçerken kendi yapısı ve kurum kültürü kadar bazen liderin duruşu ve hayata bakış açısı da etkili olabiliyor. Bazen hissedar yönetim kurulu üyesinin, liderliği üstlendiğine şahit olabiliyoruz. Sürdürülebilirliğin ESG perspektifiyle ve şirketlerde mümkün olduğunca en üst düzeyde bir lider tarafından ele alınıyor olması, uzun vadeli ve güçlü taahhütleri mümkün kılabiliyor."