Gerontechnology' sağlıklı bir yaşam, sosyal yaşama uyum ve ömür boyu bağımsız yaşamayı sağlamak için teknoloji ve yaşlanma konularında araştırmalar yapan yeni bir alan... Bu terim; gerontoloji (yaşlılık bilimi) ve teknoloji sözcüklerinin birleşiminden oluşuyor. Bu çerçevede, yaşlı bireylerin teknolojik gelişmelere adapte olmaları ve teknoloji (robotik, ergonomi, bilgi ve haberleşme teknolojileri) vasıtası ile yaşamlarının kolaylaştırılması ve sosyal hayattan kopmamaları sağlanmaya çalışılıyor.

"SİSTEM MİMARİSİ GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI ARTMALI"

Genç nüfusun fazla olması nedeniyle uzun yıllardır büyük bir demografik avantaj elde etmiş olan toplumumuzun artık yaşlanmaya başladığına dikkat çeken Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Yönetim Kurulu Başkanı Attila Köksal, "Uzayan yaşam beklentisi, 'uzun yaşam riski' kavramının önemini artırdı. Artık hepimizi ortalamada 20-30 yıl arası, hatta erken emeklilik durumunda 40 yıl sürebilecek bir emeklilik dönemi bekliyor. Bu dönemde yeni teknolojik finansal ürünlere ihtiyaç duyacağız: Örneğin, Amerika'da yapay zeka temelli bazı uygulamalar kullanıcıların davranışlarını analiz edip Alzheimer belirtilerini erken safhada saptıyor ve kullanıcıyı uyarıyor. Pandemi dönemindeki sokağa çıkma kısıtlamaları nedeni ile ileri yaş grubunun finansal teknoloji ürünlerini kullanmalarının önemi daha da arttı. Düzenleyici kurumlar da bu konuda çalışmalar yapıyor.

2020 senesi içinde Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından hazırlanan 'Banka Çağrı Merkezlerinin Hizmet Seviyesinin ve Kalitesinin Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik', 60 ve üstü vatandaşların telefon bankacılığında doğrudan müşteri temsilcisine bağlanma imkanı sağlıyor. Bu tür sistem mimarisi geliştirme çalışmaları teknoloji kullanımını kolaylaştırıyor ve ürünlere olan ilgiyi artırıyor. İleri yaş grubunun ihtiyaçlarına yönelik ürünler geliştirmeli. Bu ürünlerin erişim ve kullanımları basit olmalı. Erişmeye zorlandıkları finansal hizmetlere daha rahat ulaşmaları sağlanmalı" diyor.

DİJİTAL UÇURUMUN EN BÜYÜK ETKENLERİNDEN BİRİ, DİJİTAL OKURYAZARLIK

Köksal, bu noktada Hacettepe Üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Aylin Görgün Baran, Gazi Üniversitesi'nden Şeyda Koçak Kurt ve Esra Serdar Tekeli'nin 'Yaşlıların Dijital Teknolojileri Kullanım Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma' başlıklı çalışmasına atıfta bulunuyor. Bu araştırmanın sonuçları hayli ilginç... Orta yaş üstü kesimin cep telefonu kullanma oranları yüksekken, masaüstü ve dizüstü bilgisayar kullanımları ise düşük. Bilgisayar ve internet kullanımına yönelik bilgisi olmayanların oranının yüzde 7 olması çok ciddi bir sonuç. Bu nedenle dijital uçurumun en büyük etkenlerinden biri, dijital okuryazarlık... Bu kitle dijital dünyada öncelikli olarak haber sitelerini takip ediyor, sosyal medya ve e-posta kullanıyor, mal ve hizmetler ve sağlık konuları hakkında bilgi alıyor ve internet üzerinden telefon veya video görüşmesi yapıyor. Araştırmaya göre yaşlıların dijital dünyaya adaptasyonda dosya aktarma, yazılım veya mobil uygulama yükleme, dosya/klasör kopyalama gibi birincil yeteneklerinin gelişmiş olması, dijital teknolojileri kullanıma yönelik temel düzeyde bilgi sahibi olduklarını gösteriyor.

BU KONUDA NASIL BİR EYLEM PLANI KURGULANMALI?

01 I Dijital okuryazarlık eğitimleri verilmeli:

FODER, yaşlı kesime emeklilik döneminde bütçe yapmak, tasarruf etmek ve varlık yönetimi konularında finansal okuryazarlık eğitimleri veriyor. Bu eğitimlerin finansal teknoloji hizmet sağlayıcıları ile iş birliği yapılarak dijital okuryazarlık eğitimleri ile desteklenmesi gerekiyor.

02 I Teknolojiden uzak durmanın alt bağlamları incelenmeli:

'Yaşlıların Dijital Teknolojileri Kullanım Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma' adlı çalışmada dikkat çeken orta yaş ve üzeri kesimin bilgisayar ve internet kullanmama sebepleri olarak sıralanan kullanmayı bilmemek ve gerek duymamak başlıklarına yönelik araştırmalar derinleştirilmeli. Alt bağlamlar ve sosyo-ekonomik ve kültürel süreçler de analiz edilmeli. Ancak bu şekilde dijital uçuruma yönelik sağlıklı bir analiz yapılabilir ve ihtiyaç duyulan altyapıyı sağlayabilir.

03 I E-öğrenme, e-kaynaşma projeleri yaygınlaşmalı:

Bu kesimin çevrimiçi kurs, eğitim, görsel-işitsel materyal bulma gibi eğitim olanaklarından yararlanmalarına yönelik projeler geliştirilmeli. Yaşlılara yönelik e-öğrenme ya da e-kaynaşma projeleri oluşturulmalı.

04 I Sürdürülebilir yapılar oluşturulmalı:

Bu çalışmaların sürdürülebilir olması konusunda hükümet ve kurumlara önemli görevler düşüyor. Yerel yönetimler ve sivil örgütler de yaşlılarla gençleri bir araya getiren uygulamalara öncelik verebilir.

05 I Yeniliklere açık olunmasını kolaylaştıracak terapiler geliştirilmeli:

Yaşlı bireylerin teknolojiyi kullanma ve öğrenme konusunda yaşadıkları korkuların giderilebilmesine yönelik kurs öncesi terapiye alınmaları ve öğreticilerinin yaşlıların bu durumunu bilerek istismar edilmemeleri konusunda uyarılmaları önem taşıyor.

06 I Farklı eğitimler, açık iletişim kanallarıyla duyurulmalı:

Yaşlılara yönelik oluşturulacak dijital yeterlilik eğitimleri, yaşlı bireyleri mahkûm oldukları dezavantajlı yaftasından kurtaracağı gibi sosyal, kültürel ve psikolojik kazanımlarını da önemli ölçüde değiştirebilir. Yaşlıların dijital yeterlilik eğitim programlarına ve kurslara katılmaları yönünde bilgilendirilmesi için açık iletişim kanallarının kullanılarak duyurulması ve teşvik edilmesi son derece önemli.