Kentsel dönüşüm; özellikle fay hatları üzerinde yer alan ve yerleşimin ağırlıklı olarak riskli yapılardan oluştuğu bölge ve şehirler için elzem olan konuların başında geliyor.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum; yakın zamanda, ülkemizde riskli statüde bulunan 6.7 milyon binanın, 1.5 milyonunun acilen yıkılıp yeniden yapılması gerektiğini açıklamıştı. Evlerin yıkılması ve yeniden yapılması gündeme gelince etrafında en çok konuşulan kavram ise kuşkusuz kentsel dönüşüm oluyor. Biz de bu noktadan yola çıkarak kentsel dönüşüm sürecinde hangi konulara odaklanılması gerektiğini, öne çıkan trendleri, kamu ve özel sektöre ne gibi sorumluluklar düştüğünü, Türkiye ve dünyada dikkat çeken kentsel dönüşüm projelerini analiz ettik. Gayrimenkul değerleme, gayrimenkul finansmanı, gayrimenkul ekonomisi gibi alanlarda uzmanlaşmış isimler ise kentsel dönüşüm sürecinde dikkat edilmesi gereken kriterleri ve kentsel dönüşümün ülke ekonomisine sağladığı katma değeri Platin için yorumladı.

Kentsel dönüşüm ile kentin çöküntü alanlarını kent canlılığına yeniden dâhil etmek, tarihsel yapıların yoğun olduğu alanları kent ekonomisi açısından daha verimli hale getirmek, kentin rekabet olanaklarını artırmak hedefleniyor. Yoğun göç nedeni ile gecekondu bölgelerine dönüşen alanları her açıdan daha yaşanılır yerlere dönüştürmek, doğal afete uğramış ya da uğrayabilecek yerleri afetlere hazırlıklı hale getirmek, bu bölgeleri afet sonrası yeniden canlandırmak, böylece kenti her açıdan mevcut durumdan daha iyi bir noktaya taşımak isteniyor.

TÜRKİYE'DE KENTSEL DÖNÜŞÜMÜN İLK UYGULAYICISI; TOKİ

Ülkemizde kentsel dönüşümün ilk uygulayıcısı olmasının yanı sıra, kamu kurumu kimliği ile de bu alana öncülük eden Toplu Konut İdaresi (TOKİ), son 20 yılda kentsel dönüşüm ile ilgili kentin ve kentlinin yaşam standardını daha iyi hale getirmek için ciddi adımlar attı. Atılan bu adımlar, pratikte de karşılığını göstermeye başladı. Kentsel dönüşümle yenilenen mekânlar; altyapısı ve ulaşımı tamamlanmış, eğitim, sağlık, kültür, ticaret alanında sosyal donatıları yeterli, parkları, bahçeleri, çevre düzeni, spor, dinlenme ve eğlence tesisleriyle bireylere çağdaş yaşam olanakları sunuyor. Böylelikle bireyin sağlıklı bir sosyal yaşam sürebilmesi ve kente entegre olabilmesi kolaylaşıyor.

YARATICI YIKIM OLARAK DA TANIMLANIYOR

Yaratıcı yıkım olarak da tanımlanan kentsel dönüşüm uygulamalarının Avrupa'daki örneklerine bakıldığında; nüfus dengesinin, kent ekolojisinin ve mimari modernizasyonun yanı sıra kültürel zenginleşme ile iyileşmeyi sürdürülebilir kılmanın, amaçlar arasında yer aldığı görülüyor. Yaşam koşullarının geliştirmek, kentlerin rollerini tanımlamak ve kentsel yaşamı geliştirmek için yeni yasal dayanaklar elde etmek, kentsel sorunlarla ilgili yönetsel ve teknik yöntemler geliştirmek hedefleniyor.

AVRUPA, BU KONUDA ÖNEMLİ MESAFE KATETTİ

Pek çok Avrupa şehri, kentsel dönüşüm süreçlerini geçtiğimiz 30 yıl içerisinde tamamladı. Batı Avrupa hükümetleri, 1990'da Avrupa Topluluğu Komisyonu tarafından hazırlanan ve kentsel çevreyi ele alan 'Green Paper' raporuyla, hedefleri ortaya koydu. 1992'de Avrupa Konseyi'nin kabul ettiği 'Avrupa Kentsel Şartı', yaşam alanlarının yönetimini demokratik ve katılımcı unsurlarla biçimlendirmek için geliştirildi. 1994'te yayımlanan 'Canlı ve Yaşanılır Kent Merkezleri: Mücadele Toplantısı' raporu ve aynı yıl imzalanan Aalburg Sözleşmesi ile sürdürülebilir kentler oluşturmak üzere, kent kültür yaşamını da gözeten ölçütlerin belirlendiği dikkat çekiyor.

SAĞLIKLI, DENGELİ VE KALİTELİ BİR YAŞAM DÖNGÜSÜ

Türkiye gibi şehirleşme hızının yüksek, kontrolünün ise sorunlu olduğu ülkelerde kentsel dönüşüm olgusu inkâr edilemez bir gerçeklik olarak karşımızda duruyor. Kentsel dönüşüm uygulamalarının temel amacı; 'kentlinin sağlıklı, dengeli, kaliteli bir çevrede yaşamasını sağlamak'... Söz konusu yenilenme; kentlilerin sosyal, kültürel ve ekonomik gelişiminin yanı sıra kentlerin iyileşmesi ve gelişimi açısından da bir fırsat olarak değerlendirilebilir.