Kira sertifikası ya da sukuk, bir varlığa sahip olmayı veya ondan yararlanma hakkını gösteren, yatırımcısına belirli periyotlarda sabit veya değişken getiri sağlayan, ikincil piyasalarda alım satıma konu edilebilen faizsiz sermaye piyasası ürünüdür. Bu tanımdan anlaşılacağı üzere sukukun altyapı ve üstyapı projelerini geliştirme potansiyeli bulunmasına rağmen bugüne kadar bu imkanlardan yeterince faydalanıldığı söylenemez. 

FARKINDALIĞA İHTİYAÇ VAR

Şimdiye kadar yapılan sukuk ihraçları genellikle cari projelerin nakit akışını sağlama amacına yönelik olarak uygulandı. Birkaç projede, örneğin Malezya’da liman yapılması gibi sukuktan yararlanılan altyapı/üstyapı geliştirme projesi ön plana çıktı. Türkiye’de de durum farklı değil. Bu noktada önemli sorunlardan birisi kira sertifikasına başta inşaat geliştiricileri olmak üzere aşina olunmaması ve dünyada 3 trilyon dolara yaklaşan fon pazarından adeta bihaber olunmasıdır. Bu anlamda farkındalığa ihtiyaç var. Türkiye’de ihraç edilmiş kira sertifikası tutarı 2019 yılı itibariyle 85 milyar TL büyüklüğe ulaştı. Global pazarda ancak yüzde 2’lik bir paya sahip olunabildi. Sukuk, risk yönetimi bakımından katılım finansı içerisinde çok önemli bir yere sahiptir. Başka bir enstrüman geliştirilmediği düşünüldüğünde ve sukukun çok değişik kullanımlarının mümkün olduğu da göz önüne alındığında katılım finansında likidite ve risk yönetimi bakımından vazgeçilmez bir yatırım aracı olarak değerlendirmek mümkün. Bu anlamda hem bankaların hem katılım sigortası şirketlerinin ve tekafül şirketlerinin sukuk yatırımları ile likidite ve risk yönetimi imkanından yararlanırken endüstri için bir sinerji oluşturduklarını da not etmek gerekiyor. 

TOPLAM İHRAÇ MİKTARI 2019 YILINDA 680 MİLYAR DOLAR

2019 itibariyle dünyada 1.3 trilyon’luk sukuk ihracı gerçekleştirildi. Bu tutarın 580 milyar dolarlık kısmı canlı durumdadır. Sadece geçen sene (2019) uzun vadeli sovereign sukuk ihracı 75 milyar dolar düzeyindeydi. Bir önceki yıla göre yüzde 6’lık artışa işaret eden bir değer. Toplam ihraç miktarı ise 2019 yılında 680 milyar dolara ulaştı. Sovereign sukuk Türkiye’de yüzde 35’lik paya sahip. Global arenada da Türkiye sovereign sukuk ihracı bakımından düşük pazar payına rağmen üst sıralarda yer alıyor. Yatırım yapılabilir reyting kısıtının önemli olduğunun altını çizmekte bu noktada yarar var. Bu sağlandığı takdirde havaalanı, otoyol ve köprü gibi projelerin tamamımın veya an azından bir bölümünün sukuk ihracıyla fonlanması mümkün olabilir. Hatta yurt içi yerleşikler için bazı avantajlar sağlanarak ve kişi başına belirli bir limit konularak bu tür projelerin geniş halk kesimleri tarafından sahiplenilmesi ve sosyal fonksiyonlar sağlanması bile mümkün olabilir. 

Sukuk, Türkçe’ye mevzuat yoluyla kira sertifikası olarak tanıtıldı. Kira sertifikası sukukun bir türü ya da sukuk ile sunulabilecek getirinin bir türüdür. Altyapı ve yatırım projeleri hem kira hem kar sunabilecek potansiyele sahip. Mevzuatta ortaklığa dayalı ya da eser sözleşmesine dayalı sukuk tanıtıldığı halde bu yönüne fazla odaklanılmadı. İşletmelerin finans departmanlarının bu alanda yeterli uzmanlığa sahip olmaması da bir engel olarak karşımıza çıkmaktadır. Çağrımız işletmelerin İslami finansın mecra arayan fonlarını cezbedecek uzmanlık ve finansal araç geliştirmelerine dönük.