Hızla büyüyerek ölçeklenen girişimler, ekonomik büyüme ve kalkınmanın itici güçleri arasında yer alıyor. Son yıllarda ölçeklenme hedefine ulaşıp unicorn listesine adını yazdırmayı başaran girişimlerin sayısı hızla artış gösteriyor. Ölçeklenme, girişimler için zorlu bir serüvendir ve birçok faktör ölçeklenme üzerinde etkilidir.

ÖLÇEKLENME VE UYUM

Ölçeklenme denince bazı etmenler öncelikli olarak akla geliyor:

* Ürün-pazar uyumu: Müşteri kitlesinin yaşadığı gerçek bir probleme etkin ve değerli bir çözüm önerisi sunulması anlamına gelir. Ürün veya hizmet, sahip olduğu değer önermesi ile pazar tarafından talep edilir nitelikte olmalıdır.

* Ürün-satış kanalı uyumu: Ürün ya da hizmetler ile müşterilere ulaşırken kullanılan satış kanallarının uyumlu olması gerekiyor. Ürün ve hizmetin tüketiciye ulaşımında herhangi bir sorun olmaması ve tüketici tarafından kolay erişebilir olması esastır.

* Satış kanalı-iş modeli uyumu: Satış kanalının oluşturulan iş modeli ile uyumlu olması beklenir.

* İş modeli-pazar uyumu: İş modeli pazar tarafından benimsendiği takdirde tercih edilir ve dolayısıyla girişimlerin büyük kitlelere kolayca ulaşabilmesi mümkün olur.

Bunlara ek olarak vizyoner kurucu ve iyi bir ekip, hızlı büyüyen pazar, parlak fikir ve teknoloji, kolay uygulanabilir iş modeli, iyi kurgulanmış iş planı, sürdürülebilir ve stratejik rekabet avantajı, sektörüne göre hukuk ile güvence altına alınmış fikri mülkiyet haklarının varlığı gibi birçok etmen, ölçeklenme üzerinde oldukça önemli etkilere sahip. Ölçeklenme serüveninde oldukça önem arz eden diğer birtakım unsurları da ele almanın gerekli olduğu görüşündeyim.

İYİ BİR YÖNETİM KURULU OLUŞTURMAK

İyi oluşturulmuş bir yönetim kurulu, şirketin büyüme stratejisinde ihtiyacı olan işe alım, yönetim ve fon toplama gibi kilit görevleri üstlenebilir nitelikte olmalıdır. Girişimin ilerleyen aşamalarında büyük şirket yönetim deneyimine, daha geniş stratejik öngörüye ve potansiyel üst düzey yöneticileri işe alım ağına sahip yönetim kurulu üyelerine ihtiyaç duyulur.

YÖNETİCİ EKİBİN OLUŞTURULMASI

Uygun niteliklere sahip adayların işe alınması önemlidir. Görev ne olursa olsun yöneticilerde aranması gereken birkaç temel özellik bulunuyor. Bu özellikler; işlevsel bir alanda uzmanlık, ekibini oluşturma ve yönetme becerisi, güçlü iletişim becerisi, analitik ve stratejik düşünme becerileridir.

İŞE ALIM VE YETENEK YÖNETİMİ

Bir girişimin ölçeklenme serüveninde en çok dikkat etmesi gereken konulardan biri de kuşkusuz insan kaynakları yönetim politikalarının hızlı büyümeye yönelik olarak yeniden yapılandırılması... İş tanımları belirlenirken sadece teknik kabiliyetler değil, kişisel özelliklere de dikkat edilmelidir. Çalışanlar girişimin vizyon, misyon ve stratejilerine uyumlu adaylar arasından seçilmelidir. Girişim ile kendisini geliştirebilen ve sorumluluklarını artırabilen kıdemli çalışanlar oldukça değerlidir. Bu kişiler, kurucu ya da CEO'nun çalışma prensiplerini iyi bilir. Dolayısıyla kurucu yöneticiler ile diğer çalışanlar arasında köprü görevi görebilirler. Her yönetici, işe yeni başlayan çalışanları için belirli zaman dilimlerini kapsayacak şekilde hedefler belirlemelidir. Bu hedefler, çalışmaya yeni başlamış kimseler için yapılması gerekenlerin vurgulanması ve önceliklerin belirlenmesi konusunda oldukça yönlendiricidir ve girişim ile çalışan arasında bağların kurulmasına da katkı sağlar. Bir girişim hızla ölçeklendiğinde, insan kaynakları biriminde görev ayrımları belirginleşmeye başlar. Bu nedenle hızlı büyüme gerçekleştiren girişimlerin insan kaynakları biriminde görev yapan çalışanların ihtisaslaşmaları gerekir.

ÖRGÜTLENME YAPISI VE HIZLI BÜYÜME

Organizasyon büyüdükçe çalışan sayısı da artacaktır. Bu noktada örgütlenmede değişikliğe gidilmesi ve örgüt kültürünün korunarak geliştirilmesi önemlidir. Tüm şirket yeniden örgütlenme hakkında bilgilendirilmeli ve ortaya çıkan sorular yanıtsız kalmamalıdır.

ŞİRKET KÜLTÜRÜ VE DEĞİŞİMİ

Şirket büyüdükçe şirket kültürü de bu büyüme ile değişim gösterecektir. Güçlü bir kültürün sürdürülebilmesi için, profesyonelce yapılandırılmış işe alım süreçleri, ortak değerlerin tüm iş süreçlerinde dikkate alınması, çalışanların şirket kültürü ışığında performansa göre değerlendirilmesi gereklidir.

PAZARLAMA VE HALKLA İLİŞKİLER

Pazarlama ve halkla ilişkiler fonksiyonu, girişimlerin ölçeklenme serüveni boyunca en çok önem vermeleri gereken stratejik alanların başında geliyor. Girişimler, sundukları ürün ya da hizmetin fikir aşamasından yatırımcılar ile ilişkilerin kurulmasına, ilk müşteriden bir milyonuncu müşteriye kadar ürün ve hizmetlerin tanıtımı ile ilgili olarak uzmanlık gerektiren süreçler ile karşılaşmaktadırlar. Girişimler, bulundukları evrelere bağlı olarak büyüme odaklı, ürün odaklı ve marka odaklı pazarlama gibi birbirinden farklı pazarlama odakları ve yaklaşımları benimsemelidirler. Halkla ilişkiler faaliyetleri ise girişimin hikayesini, vizyon ve misyonunu paylaşmak için olanaklar sunar.

KÜRESEL PAZARDA YER ALMAK

Girişimlerin henüz fikir aşamasında iken küresel ölçekte faaliyet yürütebilecek bir yapıda tasarlanmaları, büyük ölçeklere ulaşmaları konusunda oldukça kolaylık sağlayacaktır. En azından bir küresel pazarda yer almayı başarabilen girişimler, iş modelinin küresel pazarlar için uygun olup olmadığını deneyimleyerek küresel ölçeklenme için gereken bakış açısını elde etmek ve yabancı yatırımcılardan yatırım alabilmek için eşsiz fırsatlar elde edebilirler.

FİNANSMAN VE DEĞERLEME

Girişim büyüdükçe, bir sonraki yatırım turunu finanse edebilecek yatırımcı yelpazesi değişiyor. Birçok girişim ileri aşamadaki yüksek büyümelerini desteklemek amacıyla bağımsız büyüme fonlarından ve girişim sermayesi yatırım fonlarından yatırım alıyor.

GİRİŞİMLER İÇİN

Her yıl binlerce yeni girişim kurulurken, maalesef bu girişimlerin büyük bir kısmı ölçeklenme ya da yüksek büyüme aşamasına ulaşamadan başarısız oluyor ya da büyük oyuncular tarafından satın alınıyor. Ölçeklenme, potansiyelini dünya çapında genişletmek ve dönüştürücü etki oluşturmak isteyen her girişimin öncelikli hedefleri arasında yer almalı. Ölçeklenmeyi amaçlayan girişimcilerimizin bahsimize konu olan hususları ıskalamayacaklarına ve ülkemizdeki ölçeklenebilen girişim sayısının hızla artış göstereceğine inanıyorum.