Öncelikle 'iklim' kelimesinden ziyade, günümüzde çok sıkça kullanılan ve dünyada da climatetech olarak adlandırılan 'iklim teknolojileri' tanımı nedir? Kısaca bir bakalım... 'İklim teknolojileri', sera gazı emisyonlarının veya küresel ısınmanın etkilerinin azaltılmasına odaklanan teknolojilerdir. İklim değişikliği, 200 bin yıllık insanlığın karşı karşıya kaldığı en büyük küresel sorunlardan biri. Dolayısıyla teknolojideki ilerlemelerin iklim değişikliğiyle mücadelede etkili olması büyük önem taşıyor.

BİRÇOK BÖLGE İÇİN TARIMIN TEK ANAHTARI SUDUR

Bu nedenle, küresel iklim değişikliği sonucu daha fazla gündeme gelecek en önemli konu özellikle 'sulama ve su kaynaklarıdır.' Toplam ortalama yıllık yağış miktarı, kültür bitkileriyle ekonomik üretim yapmak için uygun olmayan Türkiye'de birçok bölge için tarımın tek anahtarı sudur. Suyun kullanımını -ürün bazında- günlük hayatımızda en çok tercih ettiğimiz tarım ürünlerinden yola çıkarak ifade edecek olursak; dünyanın en çok çay tüketen ülkesi olarak 1 kg çayın üretimi için yaklaşık 9 bin lt su, yine dünyanın en çok ekmek tüketen ve maalesef israf eden ülkelerinden biri olarak (FAO verilerine göre dünyada her yıl gıda israfı ile boşa giden atığın değeri 1 trilyon dolardır. Başka bir değerlendirmede ise eğer gıda atıkları bir ülke olarak değerlendirilse, sera gazı salımı açısından incelendiğinde dünyada Çin ve ABD'den sonra 3. sırada yer alıyor.) 1 kg ekmeğin imalatı için yaklaşık 1.500 lt su ve yine 1 kg dana etinin üretimi içinde yaklaşık 40 bin Lt su tüketildiğini mutlaka öğrenmeli ve unutmamalıyız.

METAN GAZININ OLUŞMASINDA EN BÜYÜK PAY SAHİBİ TARIM SEKTÖRÜ

Tarım sektörü, iklim sorununun maalesef çok önemli bir parcası. Atmosferde biriken sera gazlarından biri olan metan gazının oluşmasında en büyük pay sahibi tarım sektörü. Ormanlar, küresel ısınmanın ana kaynaklarından biri olan atmosferde biriken karbondioksit miktarının, fotosentez yoluyla azaltılmasındaki başlıca aktörü. Doğal olarak ormansızlaşma atmosferdeki karbondioksit miktarının azalmasındaki engellerden biri. Diğer yandan, arazi kullanımı ve arazi kullanım değişikliği ile tarım arazileriyle ilgili topraklardan karbondioksit giderimi kaynaklı emisyonların temelinde de ormansızlaşma yatıyor. Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDG), 2020 yılına kadar ormansızlaşmayı durdurma hedefini de içeriyor. Orman ekosistemleri küresel karbon döngüsü içerisinde her yıl 2.6 milyar ton CO2'yi tutması ile iklim değişikliği için temel bir çözüm haline getiriyor. İklime duyarlı tarım (CSA-Climate Smart Agriculture), gıda güvenliği ve iklim değişikliğinin birbiriyle bağlantılı zorluklarını ele alan ekili alanlar, hayvancılık, ormanlar ve balıkçılık gibi alanları yönetmeye yönelik entegre bir yaklaşım...

"İklime duyarlı tarım (CSA-Climate Smart Agriculture); gıda güvenliği ve iklim değişikliğinin birbiriyle bağlantılı zorluklarını ele alan ekili alanlar, hayvancılık, ormanlar ve balıkçılık gibi alanları yönetmeye yönelik entegre bir yaklaşım olarak öne çıkıyor"

İKLİME DUYARLI TARIM ÖNEMSENMELİ

Tüm bu teknolojiler ile ilgili oluşturulmak istenen start-up ekosistemi ve genç girişimcilere adeta rehberlik etmek üzere hazırlanan bu iklime duyarlı tarım yani CSA başlıkları geleceğimiz için oldukça kritik. Bu yazının içeriğinde yer alan teknolojiler, 2023 yılında Ayvalık Business Forum'a konuşmacı olarak katılan Futurist Gerd Leonhard'a göre; 15 yıl içerisinde ortaya çıkacak 1000 unicorn climatetech alanında çalışan girişimlerden olacak. Bu da en azından 1 trilyon dolarlık bir büyüklüğü ifade ediyor. Türkiye'nin bu pastadan nasıl ve ne kadarlık bir pay alacağını, girişimcilerin bu süreçte nasıl bir rol oynacağını ise zaman gösterecek.

ÖNE ÇIKAN TEKNOLOJİLER

Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV) ekibi ile katkı sunduğum İklim Teknolojileri Radarı Versiyon-2 çalışmasında yer alan ve dünya üzerinde var olan trend CSA teknolojilerini şöyle özetleyebiliriz:

Akıllı ve hassas tarım teknolojileri

* Uydu ve hava araçları ile uzaktan algılama

* Bitki korumada algılama ve bilgi yönetimi

* Bitki korumada ilaç uygulama teknikleri

* Bitki beslemede akıllı teknolojiler

* Basınçlı sulama sistemlerinin otomasyon teknolojileri

* Tarım robotları (agrobot) teknolojileri

* Yapay zekaya dayalı karar destek sistemleri

Dikey tarım teknolojileri

* Aeroponik tarım teknolojileri

* Akuaponik tarım teknolojileri

* Hidrofonik tarım teknolojileri

* Ortam optimizasyon teknolojileri (LED vb.)

Alternatif protein teknolojileri

* Bitki bazlı proteinler

* Hücre kültür proteinleri

* Alternatif kaynaklardan protein eldesi

* Tek Hücre Proteinleri/Fermantasyon Eldesi

Tarım-gıda atıkları ve biyokütle kaynaklarının üretim/kullanım teknolojileri

* Süperkritik ekstraksiyon teknolojisi ile katma değerli üretim

* Bitkisel ve hayvansal atıklardan katma değerli ürünlerin üretim teknolojileri (Kompost, organomineral gübre, plastik, kompozit, vegan deri vb.)

* Bitkisel ve hayvansal atıklardan enerji üretim teknolojileri

Gıda raf ömrünü uzatan teknolojiler

* Kontrollü atmosfer ve modifiye atmosfer paketleme teknolojileri

* Biyobozunur polimer teknolojileri/ Biyoçözünür malzeme teknolojileri

* Nanoteknolojik ambalaj malzeme teknolojileri

Sürdürülebilir orman yönetim teknolojileri

* Uzaktan algılama ve izleme sistemleri (Orman yangınları erken algılama teknolojileri, ormansızlaşmanın izlenmesi, denetlenmesi ve kontrol altına alınması vb.)

* Yerinde sensörler ile izleme

* Yeniden ormanlaştırma/ağaçlandırma teknolojileri

Biyoteknoloji ve moleküler genetik temelli bitki/hayvancılık ıslah teknolojileri

* Transgenik olmayan bitki ve hayvan ıslah teknolojisi (CRISPR, ZFN, TALEN vb.)

* Genetik modifikasyon teknolojileri (Gıda, yem, tohum vb.)