USD

-
-%

EUR

-
-%

GBP

-
-%

ALTIN GR

-
-%

BIST 100

-
-%

Yaşam

06 Ağustos 2012 13:16

Prof. Dr. Acar Baltaş

Prof. Dr. Acar Baltaş

Prof. Dr. Acar Baltaş

Cinsiyetin Finansal Kararlar Üzerindeki Etkisi


Hayatın içinde kadın ve erkeğin üstlendiği farklı roller ve bu rollerin etkileri, bireysel seçimlerden ortak aile yaşamına kadar pek çok alanda kendini gösterir. Psikoloji literatüründe cinsiyet farklılıkları bugüne kadar birçok araştırma ile incelendi. Kişilik özellikleri, tutumları ve karar vermedeki farklılıklar incelenen başlıklar arasında. Genel olarak tüm bu alanlarda cinsiyetler arasında bazı farklar bulundu.
80’li yıllarda kadınların erkeklere oranla daha dikkatli, ancak daha az özgüvenli, daha kolay ikna edilebilen, daha az saldırgan, liderlik ve problem çözmede daha zayıf olduğu düşünülüyordu. Oysa sonraki yıllarda, bu farkların o kadar belirgin olmadığı ileri sürülmeye başlandı. Yönetim kararları ve girişimci kişilik özellikleri gibi alanlarda kadın-erkek farklılığından çok, benzerlikleri bulundu.

Kadınlar daha tedbirli
Kadın ve erkeğin hangi alanlarda birbirlerinden ayrıldığı konusunda, dönemsel ve çevresel etkenlere göre kimi zaman farklı eğilimler ortaya çıksa da, biyolojik bulgularla da desteklenen önemli bir farklılığın ‘riskten kaçınma’ davranışında olduğu görülüyor. Araştırmalar, gerek meslek seçiminde gerekse parayla ve varlık yönetimiyle ilgili kararlarda, cinsiyetler arasında belirgin farkları ortaya koydu. Bu fark kadınların risk almaya daha isteksiz oldukları ve riskten kaçınma eğiliminde oldukları yönünde.
Yurtdışında geniş bir üniversite öğrencisi grubuyla gerçekleştirilen bir çalışmada, erkek MBA öğrencilerinin %57’sinin yatırım bankacılığı ve brokerlik gibi finansal risk alma eğiliminin yüksek olduğu mesleklere yöneldikleri gözlemlenirken, kadın MBA öğrencilerinde bu oranın %36 olduğu bulunmuştur. Kadın yatırım brokerlerinin finansal kararlarda daha ihtiyatlı davranması sebebiyle zarar gördüklerini söyleyen müşteriler çıkabiliyor. Riskten kaçınma eğilimlerine bağlı olarak kadınların daha muhafazakar tahmin ve önerilerde bulunmaları, potansiyel kazancın önünde engel oluşturabiliyor. Uzman ve uzman olmayan yatırımcıların kıyaslandığı bir araştırmada, kadınların kendi yatırım kararlarına daha az güvendikleri ortaya çıktı. Bu güvensizliğin ve emin adımlarla ilerleme ihtiyacının finansal başarı konusunda ne gibi sonuçlara yol açacağına ilişkin peşin bir yargıya varmamak gerekir. Örneğin, girişimcilerin daha belirsiz koşullar kapsamında karar vermelerini gerektiren süreçler düşünülürse, bu tutum olumsuz olduğu kadar olumlu sonuçları da beraberinde getirebiliyor. Girişimcilerle yapılan bir araştırmada da, kadınların para konusunda daha ihtiyatlı davrandığı ortaya çıktı. Araştırmada risk faktörünün etkilerini gözlemlemeye imkan veren kumarla ilişkili kararlar da incelendi, kadınların kayıp durumlarında olduğu kadar, kazanç durumlarında da daha az risk aldıkları gözlemlendi.
Cinsiyet farklılığının aile içindeki yatırım kararlarında da gerginliğe yol açtığı ortaya kondu. Kadın evin geçimini sağlayan kişi olduğunda, gerginliğin %34’ünün yatırım kararlarından kaynaklı olduğu bulundu. Bireysel kararlardan ortak karar alım aşamasına kadar finansal süreçlerde ortaya çıkan farklı risk eğilimleri, testosteron hormonu düzeyiyle açıklandı. Testosteron hormonu korkuyu azaltıcı, ödül ve cezaya olan duyarlılığı değiştirici etkiye sahip. Yüksek testosteronun kadınlarda riskten kaçınmayı azalttığı biliniyor. Yüksek testosteron düzeyi bireyleri kariyer seçimlerinden itibaren daha riskli alternatiflere yönlendirebiliyor.  

Sonuç
Finansal kararlarda riskten kaçınma eğilimiyle ilişkili olarak cinsiyetin önemli rol oynadığı söylenebilir. Genel ve iş hayatıyla ilişkili araştırmalarda, kadınların daha düşük risk alma eğilimleri olduğu göze çarpıyor. Bu eğilimdeki farklılık, yaş, eğitim, sosyal çevre gibi demografik faktörlerin ve geçmiş yaşantıların etkisiyle güçlenebilir veya zayıflayabilir. Ancak, kişilik özelliği olarak risk alma eğiliminin kadın ve erkek yaşamında tutarlı farklara yol açtığı, kadınların erkeklere kıyasla daha tedbirli oldukları bugün için birçok bilim insanı tarafından kabul edilen bir görüş. Yine de, bu farkları yorumlarken araştırma bulgularının genel ortalamayı yansıttığını ve bireylerle ilgili kişisel yargıda bulunma özelliği taşımadığını göz önünde bulundurmak gerekir.

Kaynaklar
1.    Powell M, Ansic D. Gender differences in risk behaviour in financial decision-making: An experimental analysis. Journal of Economic Psychology 1997; 18(6):605-628.
2.    Sapienza P, Zingales L, Maestripieri, D. Gender differences in financial risk aversion and career choices are affected by testosterone. Proceedings of the National Academy of the Science of the USA 2009; 106(36): 15268-15273.
3.    Schubert, R., M. Brown, M. Gysler, H. W. Brachinger. Financial decision-making: Are women really more risk-averse? American Economic Review (Papers and Proceedings) 1999; 89 (2): 381-385
4.    Financial Adviser, F.A. News 10.07.2012 [İnternet]. Uygun erişim: www.ftadviser.com

EN ÇOK OKUNANLAR