Sanayici üretimde deprem bölgesinin ihtiyaçlarına odaklandı
Türkiye tarihinin en şiddetli depreminin ardından iş dünyası ile deprem bölgesi arasında yardım köprüsü kuruldu. Üretimini deprem bölgesinin ihtiyaçlarına göre revize eden birçok sektör, ihracat ürünlerini bile bölgeye sevk ederek depremzedelerin ihtiyaçlarını karşılamak için seferber oldu.
Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 şiddetindeki depremler 11 ilde yıkıma neden oldu. Kahramanmaraş, Kilis, Diyarbakır, Adana, Osmaniye, Gaziantep, Şanlıurfa, Adıyaman, Malatya ve Hatay'da büyük yıkıma yol açan deprem için Türkiye'nin dört bir yanından yardım çağrıları yükselirken deprem bölgesine yardım seferberliği başladı. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nda Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle 24 saat esasıyla çalışan kriz masası oluşturuldu. Masa; AFAD, Türk Kızılay ve diğer kurumlarla koordineli çalışarak acil ihtiyaç kalemlerinde üretim yapan yerli ve yabancı firmalarla köprü kuruyor. Böylece tek seferde araç gereç ve ekipmana çok daha hızlı şekilde ulaşılıyor. Kriz masası, öncelikli olarak afet bölgesine yakın organize sanayi bölgeleri (OSB) ve iş insanlarıyla irtibata geçti. Bu sayede, paket su, hazır gıda, battaniye, ısıtıcı, giyim, jeneratör, iş makinesi, konteyner, forklift, hijyen seti gibi acil ihtiyaç malzemeleri, depremin ilk saatlerinden itibaren bölgeye en yakın noktalardan yola çıktı. Masa, depremin yaşandığı bölgede belediyeler ve sanayiciler arasında köprü kurarak çok sayıda mobil mutfak ve hazır yemek araçlarını ihtiyaç noktalarına gönderdi. Arama kurtarma ekiplerinin kullandığı ekipmanlar da uçaklarla sevk edildi.
Bu kapsamda Türkiye tarihinin en yıkıcı depreminin ardından birçok sektör, üretimini deprem bölgesinin ihtiyaçlarına göre şekillendirdi. Bölgeye ürün sevkiyatına öncelik veren iş dünyası, bütün üretim hatlarını afetzedelerin ihtiyaçlarını karşılamak için kullanıyor. Sanayiciler, ihracat ürünlerini bile bölgeye kaydırıyor. Halı, triko ve konfeksiyon sektörleri afetzedeler için battaniye ve kışlık giysi üretimine başlarken, otomotiv yan sanayi firmaları seri şekilde demir kesme makası, ambalaj üreticileri ise yardımların iletilebileceği kolilerin üretimine yöneldi.
ŞİRKETLER VARDİYALARINI İKİYE KATLADI
Konteyner ve prefabrik üreticileri de 24 saat çalışarak yoğun mesai yapan sektörlerin başında geliyor. Bölgeye TIR'lar dolusu giyecek ve acil ihtiyaç malzemesi yardımı yapılırken en büyük ihtiyaçlardan biri olan yaşam konteyneri, seyyar tuvalet ve su depolarının gönderimi için özel şirketler, STK'lar ve hayırseverler harekete geçti. Yüksek talep karşısında üreticiler ihracatlarını durdururken, bazı şirketler vardiyalarını ikiye katladı bazıları da hafta sonu izinleri iptal edip, bölge için üretimlerini hızlandırdı. Deprem felaketi karşısında ilk aşamada hızlı bir şekilde elindeki stok, şantiyesindeki ve showroomlarındaki yaşam konteynerlerini ilgili bölgelere gönderen üreticiler, akabinde de deprem bölgesinden öncelikli olarak talep edilen WC-duş ünitelerinin üretimine ve sevkiyatlarına başladı. Diğer taraftan birçok şirket ve STK, evsiz kalan afetzedelerin barınması için bölgeye konteyner kent kurmak üzere harekete geçti.
İŞ DÜNYASINDAN KALICI KONUT SEFERBERLİĞİ
Diğer taraftan Kahramanmaraş depremleri sonrasında bölgede en az 300 bin konut ihtiyacı doğduğu tahmin ediliyor. Bu kapsamda Cumhuriyet tarihinin en büyük afet konut projesine hemen başlanacağı duyurulurken, iş dünyası da kalıcı konut seferberliği başlattı. Ayrıca THY ve Baykar'ın vaat ettiği 1000'er adetlik kalıcı deprem konutunun ardından başlayan seferberlik çağrısı kampanyaya dönüşüyor. 10 kentte yaraların sarılması için yardım kampanyaları ve geçici barınma seferberliği devam ederken, kalıcı konutların inşa edilmesi için ilk adım Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne (TOBB) bağlı 365 oda ve borsadan geldi. TOBB, iş dünyasının ve hayırseverlerin katılımıyla deprem bölgesine kalıcı konut yapma kampanyası başlattı. 365 oda ve borsanın ilk adımı atacağı proje, TOBB camiası ile sınırlı kalmayacak. TOBB, borsaların yanı sıra, yurt içinden ve yurt dışından firmaları ve hayırsever vatandaşları da başlatacakları bu konut seferberliğine katılmaya teşvik etmeyi hedefliyor. Diğer taraftan 2023 yılı içinde 100'üncü yılını kutlayacak olan Ankara Ticaret Odası da (ATO) kutlama programını iptal ederek, kaynaklarını ve enerjisini depremzedelerin konut ihtiyacı için harcayacak. ATO, 100 milyonun üzerinde bir bütçe ayırarak ilk etapta 100 kalıcı konut inşa edecek.
EN FAZLA TARIM SEKTÖRÜ ETKİLENECEK
Öte yandan TÜRKONFED'in 2023 Kahramanmaraş Depremi - Afet Ön Değerlendirme Durum Raporu'na göre illerin milli gelire katkılarındaki azalmaya paralel olarak afete maruz kalan 10 ilin ihracatının, ihracatı göğüsleyen liman altyapısının bozulmasının da etkisiyle, 19.7 milyar dolardan 15 milyar dolar düzeyinin altına düşebileceği tahmin ediliyor. Deprem bölgesindeki illerin toplam milli gelirden aldığı pay yüzde 9,3 iken tarım, sanayi ve imalat sektörlerinin payı GSYH paylarının üzerinde yer alıyor. 10 ilin tarım sektörü ülke milli gelirindeki payı yüzde 14,3 ile önemli bir yere sahipken finans ve sigortacılık sektörünün payı ise sadece yüzde 4,4. Depreme maruz kalan iller ülke çapındaki bitkisel üretimin yüzde 20,9'unu, tahıllar ve diğer bitkisel üretiminin yüzde 12'sini yaparken, toplam işlenen tarım alanının yüzde 14,5'ine, büyükbaş hayvanların yüzde 12'sine ve küçükbaş hayvanların 16,3'üne sahip. Hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar sektörü; üretim ve ihracatta lider olan Gaziantep ve çevresinde yaşanan deprem nedeniyle kısa vadede kayıplar yaşanabileceği ön görülüyor. Bu rakamlar dikkate alındığında, zaten kurak geçen bir yılda, ciddi bir sıkıntı yaşanması ve gıda enflasyonu artışına etkisi olması oldukça muhtemel. İnsan kaybı ve yaşanan şok sebebiyle bu yıl üretimin ve hasadın ne ölçüde yapılabileceği bilinmiyor.
10 İLİN İHRACATA KATKISI 19.7 MİLYAR DOLAR
İlgili 10 il; toplam kredilerde yüzde 9, mevduatlarda yüzde 5,2 ve takipteki kredilerde yüzde 17,6 paya sahip. Tekstil ve tekstil ürünleri sektörü kredileri yüzde 40'ı, metal ve işlenmiş maden sektörü kredileri yüzde 18,3'ü, ziraat ve balıkçılık sektörü kredileri yüzde 15,5'i ve toplam tüketici kredilerinin yüzde 10,4'ü deprem bölgesindeki illerde dağılım gösteriyor. Buradan bakıldığında da bankacılık sektörü açısından ciddi sorunların ortaya çıkabileceği görülüyor. Bu kredilerin geri ödemesi, takipteki kredilerin de alınabilmesi neredeyse imkansız olacak. Yine dikkate alınacak bir başka konu ise ihracat kalemleri... Afet bölgesinde yer alan iller toplam ihracatın yüzde 8,7'sini gerçekleştiriyor. 2022 yılında 19.7 milyar dolarlık bu ihracatın, 10.5 milyar dolar ile yarısından fazlası Gaziantep'te gerçekleşirken, Hatay 3.5, Adana 3 ve Kahramanmaraş 1.4 milyar dolar ihracat yaptı. Hububat, bakliyat, yağlı tohum ve mamulleri, çelik, tarım ürünleri, tekstil ve hammaddeleri, hazır giyim ürünleri illerin öncü ihracat kalemleri olarak öne çıktı.
