Türkiye'de melek yatırım, girişim sermayesi ve özel sermaye bileşenlerinden oluşan ekosistem 2010'lara kadar emekleme aşamasındaydı. 2000-1010 arasındaki dönemde melek yatırımcılardan çok girişim sermayesi ve özel sermaye fonları kurulmuş, şirketlere yatırım felsefesini anlatmak için kılı kırk yarıyorlardı. Ortaklık, hele ki sadece finansal getiriye dayalı ortaklık kurma fikri pek çok iş insanına ve girişimciye ters geliyordu. 10 yıllık bu dönemde şirketler kimi zaman iyi kimi zaman da kötü örneklerle dertlerini hem ortak olunacak şirketlere hem de yatırım yapacak kişilere anlatmayı başardı. 2010'dan sonra hem iş dünyasının fırsatları görmesi hem de yatırımcı tarafının zenginleşmesiyle birlikte ekosistemin inşasında çok hızlı bir yol alınmaya başlandı. Önce, ekosistemin aslında son bacağı olan ve büyük montanlı yatırımlar yapan özel sermaye şirketlerinin sayısı hızla arttı. Bu artışı girişim sermayesi şirketleri takip etti. Özellikle teknoloji alanındaki şirketlerde önemli fırsatlar vardı ve orta büyüklükte yatırım stratejisi uygulayan girişim sermayesi şirketlerinin sayısı hızla artmaya başladı. Ekosistemin ilk halkası olan melek yatırımcılık da bu dönemde özellikle melek yatırım ağlarının peş peşe kurulmasının etkisiyle gelişmeye başladı. Böylece ekosistem ikinci on yılının sonunda melekten özel sermayeye tüm halkalarını tamamlamıştı. Bu arada girişim sermayesi yatırım fonlarının da 2013'te devreye girmesi ekosistemi destekleyen önemli bir unsur oldu. Artık Türkiye'de başlangıç aşamasından itibaren son noktaya kadar yatırım yapabilecek melek, girişim, özel sermaye, kurumsal yatırımcılar mevcut. Keza 20 yılı bulan bu ekosistemin oluşturulmasının sonuçlarını özellikle oyun sektöründeki gelişmelerde ya da Türkiye'den çıkan unicorn'larda görebiliyoruz.

MELEK GİRİŞİMCİ

Geçen ay, bir melek yatırım ağı olan Decacorn Angels'ın CEO'su Duygu Eren ile buluştuk ve hem şirketini hem Türkiye'yi hem de global gelişmeleri konuştuk. Önce Eren ve Decacorn Angels ile ilgili biraz bilgi vereyim. Duygu Eren, aile şirketi olan Eren Yayıncılık'tan 2010'da ayrılarak DP Danışmanlık isimli kendi şirketini kurarak girişim ekosistemine adım atmış bir isim. 2019'da yurt dışındaki melek yatırım ağlarından biri Türkiye ayağı için Eren'e genel müdürlük teklifiyle geldi. Beş yıl bu melek yatırım ağında çalışan Eren, 2024'te San Francisco merkezli Decacorn Angels'ın CEO'su oldu. Daha sonra ise Londra'da kendisine bağlı bir ofis daha açtı. Decacorn Angels Melek Yatırımcı Ağı Türkiye'deki faaliyetlerine başlayalı henüz bir yıl olmadan beş yatırımı tamamladı. Eren'in şu anda 50'den fazla bireysel, 10 da kurumsal yatırımcısı bulunuyor. Bu noktada bir parantez açalım. Melek yatırım ağları yatırımcı ve girişimciyi buluşturan bir platform olarak hizmet veriyor. Yatırımcılar bu ağlara üye olarak hizmetlerinden faydalanıyor. Decacorn Angels'ın çalışma sistemi de bu şekilde. Eren, "Biz paraya dokunan taraf değiliz, arada bir katmanız" diye açıklıyor durumu. Verilen bu hizmetin yanı sıra Decacorn Angels farklı alanlarda da çalışmalar yapıyor. Hızlandırma programı, hackathon düzenleme ve şirketlere özel girişim bulma faaliyetleri de var.

GLOBAL GİRİŞİMLERE ULAŞIYOR

Decacorn Angels Türk diasporasındaki girişimleri takip ediyor ve yatırım yapıyor. Globalde bulduğu girişimleri Türk yatırımcılar ile bir araya getiriyor. Nitekim bir yılda yapılan beş yatırımdan ikisi ABD menşeili ve Türklere ait girişimler. Bölge ülkeler ve Orta Doğu da ihmal edilmiyor. Eren'in en son kurduğu Londra ofisi ise daha çok hızlandırma ve hackathon faaliyetleri ile ilgileniyor.

YAPAY ZEKA DEVRİMİ

Şu anda Türk girişim ekosistemi de özellikle teknoloji temelli fikirlere odaklanmış durumda. Oyun konusunda Türkiye'nin liderlik yaptığına dikkat çeken Eren yeni dönemde yapay zeka temelli ara yüzler konusunda da oldukça aktif olduğumuzu anlatıyor. Ancak özellikle yapay zeka yatırımlarının riski konusunda da uyarıyor Eren ve "Yapay zeka çok hızlı değişime uğruyor, bunu yakından takip etmek ve hızlı yatırım yapmak gerekiyor" diyor. Eren'in yapay zeka konusunda dikkat çektiği önemli bir nokta daha var: Regülasyon. Şu anda tüm dünyada tartışılan telif hakları, kişisel veriler gibi pek çok konuda yapay zeka temelli regülasyonların yapılacak olması kaçınılmaz bir gerçek. Girişimleri değerlendirirken bu riski de dikkate aldıklarını anlatıyor. Türk girişim ekosisteminin 'matruşka' gibi olduğunu söyleyen Eren, oyun ve finansal teknoloji alanlarındaki üstünlüğümüze ek olarak gelecek yeni sektörleri araştırdıklarını söylüyor.

TEKNOLOJİ MİLLİYETÇİLİĞİ

ABD Başkanı Donald J. Trump'ın görevi devralmasıyla birlikte dünya dengelerindeki değişimi hepimiz yaşıyoruz. Korumacılığın ön plana çıktığı, ticaretten bilime pek çok konuda global yaklaşımdan, ülke milliyetçiliğine doğru kayan bir çizgide ilerliyoruz. Bu trende bakarak Türkiye'nin savunma sanayisinde yaptığı atılımın özellikle teknoloji bazlı diğer sektörlere de yayılması hiç de şaşırtıcı değil. Bu duruma dikkat çeken Eren, dünyada ülkelerin farklı teknolojileri sahiplenmesiyle teknoloji milliyetçiliğinin ortaya çıktığını söylüyor ve "Çok iyi girişimlerimiz var ve global pastadan aldığımız payı daha da artırmak için, değişen dünya düzeninde bu yaklaşıma ihtiyacımız var" diyor. Eren'e katılmamak mümkün değil zira özellikle savunma alanında yerli üretimin artmasının hem ihtiyacı kolaylıkla karşıladığını hem de ihracat ayağında ülkeye sağladığı getiriyi göz ardı etmek mümkün değil. Duygu Eren'in Decacorn Angels ile hedefi bu tarz girişimleri bulup çıkartarak yatırımcılarına sunmak. Şu anda Orta Doğu ile de ilgilenmeye başladıklarını söyleyen Eren, "Amacımız Decacorn Angels'ı doğru yatırımlarla büyüterek ilerletmek" diyor.