Ülkemizin yüzde 66'sı deprem riskli alanlarda yer alıyor. Nüfusumuzun yüzde 70'inin ve büyük sanayi tesislerinin de yüzde 75'inin deprem tehlikesi altında olduğunu söylememiz mümkün. Son bir asırda büyüklüğü 6 ve üzeri olan 57 deprem yaşadık. Ne yazık ki; son 100 yılda, 90 bin vatandaşımız depremlerde hayatını kaybetti. Meydana getirdiği hasar ve can kaybı açısından yüzde 61'lik oranla deprem afeti, Türkiye'de yaşanan afetler içerisinde ilk sırada yer alıyor. Bunu da heyelanlar ve taşkınlar takip ediyor. Kandilli Rasathanesi verilerine göre, ülkemizde ortalama 18 ayda bir 6.0 ile 6.9 büyüklüğünde bir deprem meydana geliyor. Son 100 yılda Adana, Erzurum, Varto, Bingöl, Tokat, Erzincan, Van, Kütahya ve Afyon Dinar, Elazığ ve İzmir depremlerini yaşadık. 17 Ağustos'ta, yüzyılın depreminde, 18 bin canımızı kaybettik. Bu noktada can güvenliğini merkeze alan kentsel dönüşüm çalışmaları son dönemde büyük bir hız kazandı. 2012 yılında başlatılan kentsel dönüşüm seferberliğinin, 'Türkiye'nin Her Yerinde Kentsel Dönüşüm' hedefiyle daha ileri bir noktaya taşınması, yaşanabilir alanların kalitesini gün geçtikçe artırıyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilileri bu noktadan yola çıkarak kentsel dönüşümün dünü ve bugününü Platin için analiz etti.

KOCAELİ DEPREMİ'NDE 20 MİLYAR DOLARIN ÜZERİNDE EKONOMİK KAYIP YAŞANDI

Son 60 yıllık istatistiklere baktığımızda; doğal afetlerin ülkemizde neden olduğu doğrudan ve dolaylı ekonomik kayıpların, bugünkü Gayri Safi Milli Hasıla'nın yüzde 3'ü kadar olduğunu görüyoruz. Kocaeli Depremi sonrasında, ekonomik kayıplara ilişkin milyar dolarlarca maliyet ortaya kondu. TÜSİAD 17 milyar, DPT 15-19 milyar, Dünya Bankası ise 12-17 milyar dolar bir ekonomik kayıp olduğunu ifade etti. Bugün ise literatüre geçtiği şekliyle, bu ekonomik kayıp 20 milyar doların üzerinde... İzmir'de yaşadığımız son deprem; Elazığ'da, Malatya'da yaşadığımız depremler, Kartal'da yaşadığımız acı olay, Kâğıthane'de çöken istinat duvarı, İstanbul'un farklı ilçelerinde yaşadığımız son olaylar kentsel dönüşümün önemini bir kez daha ortaya koydu. Depremden önce harcamadığımız her 1 lira, depremden sonra 10 lira harcama olarak bize geri dönüyor.

ŞEHİRLER, ÜLKELERLE YARIŞIR HALE GELİYOR

Bu nedenle T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, en önemli gündem maddesi olarak kentsel dönüşümü görüyor. Kentsel dönüşümle sadece binalar yenilenmiyor; aynı zamanda yatay mimari anlayışıyla, kültürel dokuyla uyumlu, komşuluk ilişkilerinin esas alındığı, iklim şartlarına uygun, yeşil alan ve sosyal donatı merkezli konutlar üretiliyor. Medeniyetimizin ruhuyla paralel daha yaşanabilir, daha güzel şehirler inşa ediliyor. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı bu stratejisini; ülkenin dört bir yanında gerçekleştirerek şehirleri depreme hazırlamanın yanı sıra kentsel dönüşüm çalışmaları kapsamında yürüyüş yolları, bisiklet yolları, çevre dostu sokak ve akıllı şehir uygulamaları geliştiriliyor. Yapılan bu hamlelerle şehirler şehirlerle değil, ülkelerle yarışır hale geliyor. Bakanlık, kentsel dönüşümü de bu anlamda krizi fırsata çevirmek için bir vasıta olarak görüyor. Yine vatandaşların talepleri doğrultusunda tamamlanan her kentsel dönüşüm alanı adeta bir cazibe merkezi haline getiriliyor. Şehirlerdeki tüm projelerin üretim temelli olması, istihdama ve ekonomiye katkı sağlaması önemseniyor. Bunun da sürdürülebilir olması sağlanıyor.

İŞARET FİŞEĞİ, CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN'DAN

Kısacası tarihi ve kültürel açıdan zengin topraklar üzerinde bulunan şehirleri; gelecek nesillerin yaşamaktan gurur duyacakları, daha da mutlu olacakları bir yer haline getirmek için çalışılıyor. Bu anlamda 1999-2012 yılları arasında depreme yönelik birçok çalışmayı, uygulamayı hayata geçiren T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, 1999 yılında yaşadığımız büyük Marmara Depremi'ni milat olarak kabul ediyor. Bu kapsamda 1999'dan sonra deprem yönetmeliği hazırlandı, yapı denetim sistemi, zorunlu deprem sigortası gibi uygulamalar hayata geçirildi. Afet ve Acil Yönetim Durum Başkanlığı kuruldu. Belediyeler ve TOKİ, konut üretimi çalışmalarına başladı. En son 2012 yılında yaşanılan Van Depremi sonrası 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun yürürlüğe girdi. Yine 2012 yılında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan; adeta bir seferberlik ilan ederek, "Bedeli ne olursa olsun yapacağım" sözleriyle, kentsel dönüşümde yepyeni bir dönemi başlattı.

KENTSEL DÖNÜŞÜM SEFERBERLİĞİ, 2012'DE START ALDI

2012 yılında başlatılan kentsel dönüşüm seferberliği; 'Türkiye'nin Her Yerinde Kentsel Dönüşüm' hedefiyle daha ileri bir noktaya taşındı. Tüm il ve ilçelerde afetlere karşı risk taşıyan tüm binalar kentsel dönüşüm kapsamında yenileniyor. Temel ilke olarak yerinde, gönüllü ve hızlı dönüşüm belirlenirken tasarım anlamında ise yatay mimari, engelsiz yaşam, yeterli sosyal donatı ve teknik altyapı alanları, çevrenin korunması, tarihi ve kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilirlik kavramları ön plana çıkarılıyor.

DEPREM DÖNÜŞÜM ÇALIŞMALARI TÜM HIZIYLA DEVAM EDİYOR

Deprem dönüşüm çalışmalarında ise; 1999'da yaşadığımız depremlerin ardından İstanbul, Kocaeli, Yalova, Sakarya, Düzce ve Bolu'da 103 milyar liralık yatırım gerçekleştirildi. 42 bin 587 kalıcı konut, altyapı, yollar, eğitim alanları, hastaneler yapıldı. Ayrıca Van, Kütahya, Bingöl ve Afyon-Dinar depremlerinin ardından TOKİ eliyle 7.5 milyar liralık yatırım yapılarak 37 bin 734 afet konutu üretildi. 1999'dan bu yana depremzede vatandaşlar için toplam 80 bin 321 kalıcı konut ile sosyal donatılar ve altyapı çalışmaları tamamlandı. İzmir'de yerinde dönüşüm yapılan 7 bölgedeki bin 444 konut, yine rezerv alanda inşa edilen 3 bin 649 rezerv konut ile beraber toplam 5 bin 127 yeni konutun yapımına hızla devam ediliyor. İlk konutların yılsonuna kadar tamamlanıp hak sahiplerine teslim edilmesi planlanıyor. Şu an Türkiye'de 6 milyon vatandaşın can güvenliğini teminat altına alacak kentsel dönüşüm çalışmaları devam ediyor. 38 ilde, 175 adet 17.701 hektar alan 'Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı' (KDGPA) ilan edilirken, 11 ilde de yaklaşık 624 hektar büyüklüğünde 17 adet Yenileme Alanı ilan edildiği dikkat çekiyor.

2.5 MİLYON KONUT, VATANDAŞLARA TESLİM EDİLDİ

TOKİ Başkanlığı; depremden zarar gören vatandaşlar için Elazığ'da 24 bin 83, Malatya'da 6 bin 262 konut inşa ediyor. Elazığ'da 12 bin 734 konut ve köy evi, Malatya'da 2 bin 703 konut ve köy evi tamamlandı. Sosyal konut üretiminde dünyada sayılı kuruluşlar arasında yer alan TOKİ Başkanlığı, kentsel dönüşüm ve sosyal konut anlamında 2.5 milyon konutu teslim etti. Bu da 10 milyon vatandaşın can ve mal güvenliğinin teminat altına alındığı anlamına geliyor. Kentsel dönüşümde yapılan KDV indirimi ve kredi miktarlarındaki artışla beraber bu sayı her geçen gün artıyor.