Avrupa'da konutlar kadar fabrikalar da düşük enerji tüketen yapılara dönüşürken, Türkiye'de de bu dönüşümün fabrikalarda yaşanması gündeme taşınıyor. Yıllık 60 milyar dolar enerji maliyeti olan Türkiye, hem enerji üretiminde hem de enerji tüketiminde maksimum verimliliği hedefliyor. 60 milyar dolarlık rakamın büyük bölümü sanayi ve konutlardaki ısıtma maliyetleri oluyor. Alınacak tedbirler ve yapılacak çalışmalar ile bu rakamları aşağı çekmek mümkün. Avrupa'nın 2050 hedefi; sanayide ve konutlarda yenilenebilir kaynaklardan elde edilen enerjiyi minimum seviyede tüketmek ve 0 karbon emisyonuna ulaşmak. Enerjiyi yüzde 100 alternatif kaynaklardan elde edebilmek mümkün olmadığı için yapı malzemelerinin verimliliği daha da öne çıkıyor. Enerji tüketimi düşük malzemelerden yapılan her yeni yapı, yeşil dönüşüm için atılmış bir adım olarak görülüyor. Avrupa Birliği 2030'da karbon oranını yüzde 55 azaltmayı, 2050'de karbon nötr olmayı hedeflediği için sanayi politikaları da bu çerçevede şekilleniyor ve buna uygun adımlar atılıyor. Bu gelişmelerin yanında Avrupa Birliği'nin uygulamaya soktuğu Yeşil Mutabakat (Green Deal) kapsamında devreye girecek sınırda Karbon Vergisi (CBAM), ihracatının büyük kısmını Avrupa'ya yapan Türk şirketlerini yakından ilgilendiriyor. Yeşil Mutabakat kapsamında Avrupa'ya giren ürünler karbon salımlarına göre vergilendirilecek ve bu durum, Türkiye'de başta demir-çelik, otomotiv ve tekstil gibi yoğun ihracat yapan birçok sektörü etkileyecek.

İHRACATIN ÜÇTE BİRİ OSB'LERDE YAPILIYOR

Yeşil dönüşüm kapsamında Türkiye'nin sanayi üretiminin yaklaşık yüzde 45'ini gerçekleştiren organize sanayi bölgeleri de iklim değişikliği politikalarıyla uyumlu ve çevreye duyarlı yeşil OSB'lere dönüşmek için çalışmalarını hızlandırıyor. Türkiye'nin 81 ilinde bulunan 352 OSB, ülkenin ihracatının üçte birinden fazlasına katkıda bulunuyor ve ülkenin toplam sanayi istihdamının yaklaşık üçte birini oluşturan 2.1 milyon işçiye istihdam sağlıyor. Bu OSB'lerin çoğunda altyapı sistemlerinin günümüz standartlarına yükseltilmesi (yollar, su boru hatları, yağmur suyu ve kanalizasyon boru hatları, doğal gaz ve elektrik şebekeleri) ve yeşil altyapıya yapılacak yatırımlar yoluyla özellikle elektrik ve su olmak üzere mevcut kaynakların sürdürülebilir kullanımının geliştirilmesi gerekiyor. Bu süreçte Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın öncülüğünde çalışmalarına devam edilen Yeşil OSB Projesi de, OSB'lerin yeşil dönüşümüne destek veren en güçlü adımlardan biri olacak.

YEŞİL OSB'LER İÇİN 300 MİLYON DOLAR

Dünya Bankası finansmanlı 'Türkiye Organize Sanayi Bölgeleri Projesi ile seçilen organize sanayi bölgelerinin (OSB) verimliliğinin, çevresel sürdürülebilirliğinin ve rekabet gücünün artırılması ve aynı zamanda diğer OSB'lere örnek oluşturması hedefleniyor. Bu hedeflere ulaşmak amacıyla Dünya Bankası Grubu ile 2021 yılında 300 milyon dolar tutarındaki İkraz Anlaşması imzalandı. Daha sürdürülebilir bir sanayi odaklı kalkınma yolunda ekolojk sanayi alanlarının geliştirilmesi ve işletilmesi prensipleri üzerine kurulan proje, OSB'leri daha yeşilci ve sürdürülebilir yapmak için teknik, yasal ve kurumsal çerçevelerini geliştirmeye dayanıyor.

GELİŞMİŞ SERTİFİKASYON SİSTEMİ KURULDU

Yeşil OSB projesi; OSB'lerin finansal yapısı, su ve enerji yönetimi, paydaş ilişkileri, risk yönetimi, planlama, iklim değişikliğiyle mücadele gibi konularda sürdürülebilir politikalar geliştirmesine odaklanıyor. Proje kapsamında belirlenen kriterleri karşılayan OSB'ler yeşil bayraklı OSB ünvanına kavuşabiliyor. Bunun için Tükiye'de gelişmiş bir sertifikasyon sistemi kuruldu.

Yeşil OSB Sertifikalandırma konusunda çalışmalar başlatıldı. OSB'lerin sürdürülebilirlik performansını ölçen parametreler üzerinden yapılan değerlendirmeler sonucunda gerekli puanı toplamayı başaran OSB'ler yeşil OSB sertifikası almaya hak kazanıyor. Türkiye'deki tüm OSB'lerin, Yeşil OSB Sertifikası ile daha verimli, daha çevreci ve daha rekabetçi bir hale getirilmesi hedefleniyor. OSB'lerin ön yeterlilik aşamasından geçmesi için ise 12 kriter belirlendi. Sonuçlara göre sertifikasyon süreci başarılı / başarısız olarak tamamlanıyor.

YENİLENEBİLİR KAPASİTE 1282 MW'A ULAŞTI

Bunun yanında OSB'lerin yeşil dönüşüme ayak uydurması amacıyla Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu (OSBÜK) ve Türk Standardları Enstitüsü (TSE) tarafından OSB'leri ve OSB sanayicilerini yeşil dönüşüm sürecine hazırlayacak 'Yeşil Dönüşüm İşbirliği Protokolü' imzalandı. Protokol kapsamında; OSB tüzel kişilikleri ve katılımcı sanayicilerine yönelik sera gazı emisyonlarının hesaplanması, raporlanması, doğrulama yapılması, ürün karbon ayak izi ve su ayak izi konularında standartlara ilişkin eğitimler verilecek.OSB'lerin yeşil dönüşüm konusundaki teknik kapasitelerini geliştirmelerine katkıda bulunacak çalıştaylar düzenlenerek, sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik dekarbonizasyon çalışmaları gerçekleştirilecek. OSB'lerdeki yenilenebilir yatırımlarının kapasitesi bin 282 MW'a ulaştı. Bu kapasitenin 2030 yılına kadar iki katına çıkarılması planlanıyor.

DİKİLİ, AVRUPA VE TÜRKİYE'DE FARK YARATACAK

Bu kapsamda Avrupa ve Türkiye'nin en büyük 'yeşil OSB'si İzmir Dikili'de kuruluyor. Dikili Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi'nin (Dikili TDİOSB) temel atma töreni Ağustos 2022'de gerçekleştirildi. Tüm enerjisini kendi bünyesinde sağlayayacak olan Dikili TDİOSB'nin Avrupa ve Türkiye'nin en büyük topraksız, tam otomasyonlu, ısıtma için yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanıldığı modern sera ve tarımsal sanayi kümelenmesi olması planlanıyor. Su yönetiminin atık su tesisiyle sağlanacağı OSB'de tüm atıklar geri dönüşüm ile yeniden değerlendirilecek. Yapımının 2025'te tamamlanması hedeflenen OSB, 3 bin 500 kişiye istihdam sağlayacak. 5 milyar TL yatırım yapılan OSB'nin Avrupa ile Türkiye'nin en büyük jeotermal ısıtmalı Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi olması amaçlanıyor.

(Düzce Çilimli, Türkiye'nin ilk yeşil OSB'si)

YEŞİL OSB OLMAK İÇİN 12 KRİTER

01- Yerleşik bir OSB yönetiminin kurulması

02- Performans göstergelerinin takibi

03- Yeşil dönüşüm planının hazırlanması

04- Master planının oluşturulması ve belirli periyotlarla gözden geçirilmesi, gerekli durumlarda revize edilmesi

05- Çevresel etkileri değerlendiren bir planın hazırlanması

06- Endüstriyel simbiyoz uygulamaları, altyapı ve tesisleşmeye ilişkin bir planın oluşturulması

07- ISO 50001 Enerji, ISO 14001 Çevre veya ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi sertifikalarından en az birine sahip olmak

08- OSB içinde ve / veya çevresinde hastane, kreş, mesleki eğitim binaları, ilk yardım merkezi vb gibi sosyal tesislerden en az birinin bulunması

09- Yeşil OSB projesi kapsamında yenilenebilir enerji kullanımını detaylandıran bir planın hazırlanması

10- Yeşil OSB sertifikasyon sistemi hakkında bilgilendirme yapan ve çalışan ve firmaların farkındalık düzeyini artıran çeşitli aktivitelerin planlanması

11- OSB çalışmalarına katkı sunan KOBİ'lerin desteklenmesi

12- Tıpkı şirketlerin yıllık olarak hazırladığı kurumsal sürdürülebilirlik raporları gibi OSB'nin yeşil performansı hakkında bilgiler içeren yıllık raporların oluşturulması ve yayınlanması