Globalde kripto para pazar büyüklüğünün 3 trilyon dolar civarı zirveyi görmesinin ardından 800 milyar dolar seviyelerine kadar çekildiği günler yaşanıyor. Her ne kadar metaverse alanındaki yatırımlar teknoloji temelli olsa da kripto para piyasası ile paralellikler gösterebiliyor. Kripto paraların zirve yaptığı dönemlerde metaverse alanındaki şirketlere ve girişimlere daha fazla yatırım yapıldığına şahit olduk. Benzer şekilde şirketler de mevcut metaverse platformlarında yer almak ve faaliyet göstermek için yükseliş dönemlerinde daha hevesli oluyor. Metaverse platformu kullanıcıları da kripto paralardan daha fazla kazanç elde ettiğinde, bunları metaverse platformlarında harcama ya da yatırıma dönüştürme konusunda daha rahat adım atabiliyor. Kripto para piyasasında yaşanan boğa ve ayı döngüleri devam edecek. Boğa piyasasının -yani yükseliş döneminin- tekrar başlaması ile birlikte metaverse alanında çok daha büyük yatırım haberlerinin de duyulacağı öngörülüyor.

Metaverse alanında büyük teknoloji şirketleri, risk sermayesi ve özel sermaye; 2021 yılında 57 milyar dolar ve 2022'nin ilk 5 ayında 120 milyar dolar yatırım yaptı. 2030 yılında metaverse'ün potansiyel ekonomik değerinin 5 trilyon dolar olması beklendiği McKinsey raporunda belirtiliyor. İlgili raporda e-ticarete 2 ila 2.6 trilyon dolar, akademik sanal eğitime 180 ila 270 milyar dolar, pazarlamaya 144 ila 206 milyar dolar, oyuna ise 108 ila 125 milyar dolar potansiyel etkisi olacağı tahminleri yer alıyor.

KÜRESEL VR PAZARI YÜZDE 50 BÜYÜDÜ

Deloitte'un 2023 Teknoloji, Medya ve Telekomünikasyon Öngörüleri raporuna göre de sanal gerçeklik trendi hızla büyüyor. Raporda öne çıkan başlıklardan biri sanal gerçeklik (VR) alanındaki yükseliş oldu. Son dönemde özellikle eğitim, endüstri, sağlık, oyun, savunma sanayi, kültür ve turizm, seyahat ve eğlence alanlarında yoğun şekilde kullanılan VR, şirketlerin giderek artan şekilde yatırım yaptığı bir alan haline geldi. Deloitte'un hazırladığı 2023 TMT Öngörüleri raporuna göre küresel VR pazarı bir önceki yıla göre yüzde 50 büyüyerek 7 milyar dolara ulaşacak. VR'ın her yıl artan popülaritesi ile bu büyümenin yüzde 90'ının sanal gerçeklik başlığı (VR headset) satışlarından geleceği düşünülüyor. 2023'te ortalama fiyatının 450 dolar olacağı öngörülen sanal gerçeklik başlıklarından 14 milyon adet satılacağı tahmin ediliyor. Aktif olarak kullanılan headset'lerin sayısının da 2022'nin ilk 6 aylık dönemine göre yüzde 50 artarak 22 milyona ulaşacağı düşünülüyor. Pazarın geri kalanını ise FPS, yarış ve simülasyon oyunları uygulamalarının oluşturacağı tahmin ediliyor. Batarya, ekranlar ve ses dahil olmak üzere temel teknolojideki iyileştirmelerin de bu büyümeyi hızlandıracağı öngörülüyor.

ÇOKLU EVREN ÇAĞI

Türkiye'de de şirket ve kurumların pazarlama, varlık gösterme ve gelir elde etmek amacıyla metaverse'te yer almak istediğine dikkat çeken Global Bilişim Derneği (BİDER) Başkanı Şenol Vatansever, "Türkiye'den bazı markalar bu konuda somut adımlar da attı. Öncelikle, hedef kitlelerin nerelerde olduğunu belirleyerek hangi metaverse'lerde yer alınacağına karar vermek gerekiyor. İşte burada bizim 'Multiversera' -yani 'Çoklu Evren Çağı' dediğimiz süreç önem kazanıyor. Birden fazla evren olması ve sayılarının artması sebebiyle bu evrenlerin seçim süreci öne çıkıyor.

"Web sitesi gibi dijital evren de ihtiyaç haline gelecek"

Türkiye'de büyük şirketler dahil metaverse evrenini kripto paralar ile özdeşleştirme yanılgısına düşüldüğünü kaydeden Vatansever, şöyle devam ediyor: "Bu sebeple kripto paraların değerlerinin düştüğü dönemlerde metaverse yatırım iştahlarının da azaldığını görüyoruz. Halbuki metaverse deyince teknolojinin akla gelmesi gerekiyor. İnternet ve sosyal medya yakın gelecekte dönüşerek metaverse olacak ve günlük yaşamımızın bir parçası olacak. Yani şirketler açısından metaverse, web sitesinin olması gibi bir ihtiyaç haline gelecek. Gözümüze takacağımız lensle -belki ona bile ihtiyaç duymadan- artık interneti de sosyal medyayı da metaverse'te yaşayacağız. Fiziksel dünyadaki yaşamın bir kısmının metaverse'e kaydırılmasıyla insanların trafikte zaman kaybetmemesi, streslerinin azalması, karbon salımının minimuma indirilmesi ile küresel ısınma probleminin çözümüne katkı sağlanacak."

Diğer taraftan Türkiye'de metaverse çalışmaları konusunda henüz geç kalınmadığını belirten Şenol Vatansever, "Hatta biz de metaverse'te gerçek dünyayla kesişimin yaratılacağı, diğer evrenler arasında entegrasyonun sağlanacağı yapıların tasarlanması gibi vizyoner bir yaklaşımla kendi metaverse'ümüzü oluşturmayı hedefliyoruz. Multiversera Teknoloji Yatırımları olarak projenin Ar-Ge'si için bir devlet üniversitesi ile iş birliği yapıyoruz" diyor.

Metaverse'e şu an sabit olarak girilebildiğini dile getiren Vatansever, ilerleyen dönemde VR bandı üzerinde de hareket edilebileceğini söylüyor.

BİRÇOK SEKTÖRÜ DERİNDEN ETKİLEYECEK

Vatansever, "VR bant hangi yöne gidersek gidelim hareketi gerçekleştireceğinden fiziksel olarak hem biz hareket etmiş olacağız hem de metaverse'te kendi avatarımızı hareket ettireceğiz. Hatta çok daha ötesinde hologramımızla gerçek dünyada yer alabileceğiz. Taksim'e gidip yürüyebileceğiz, insanlarla beş duyumuzla etkileşim kurabileceğiz. Ülkeler açısından turizm gelirlerinin artması gibi ek faydalar sağlayabilecek. Alışveriş yapabileceğiz ve burada yapılan alışverişler gerçek dünyadaki adreslerimize gönderilebilecek" yorumunda bulunuyor.

Tüketicilerin metaverse'te sosyal, eğlence, oyun, seyahat, alışveriş gibi aktivitelerden heyecan duyduğunu anlatan Şenol Vatansever, şirketlerin metaverse'te uyguladığı kullanım örnekleri arasında pazarlama kampanyası ve girişimleri, çalışanlar için öğrenme ve gelişim, toplantılar, etkinlikler ve konferanslar, ürün tasarımı ve dijital eşleştirmenin yer aldığını dile getiriyor. McKinsey raporunda yer alan anket sonucunda, günlük aktivitelerini metaverse'te geçirme heyecanı olan tüketicilerin oranı yüzde 59, metaverse'i benimseyen şirketlerin oranı ise yüzde 57.

"ÖĞRENCİLER EĞİTİM HAYATLARINI METAVERSE'TE TAMAMLAYABİLİR"

Metaverse'ün yaygınlaşmasıyla birçok sektörün derinden etkileneceğine vurgu yapan Vatansever, "Eğitim sektöründe öğrenciler eğitim hayatlarını dünyanın herhangi bir yerinde metaverse ortamında tamamlayabilecek. Sadece metaverse ortamında yer alan üniversiteler ortaya çıkabilecek. Hatta bir ders İstanbul'dan alınabilirken, diğer ders Amerika ya da İngiltere'den alınabilecek" şeklinde konuşuyor.

TURİZMDE DE FIRSAT VE TEHDİTLER ORTAYA ÇIKACAK

Turizm sektöründe de ülkeler ve şirketler açısından ciddi fırsat ve tehditlerin ortaya çıkacağını kaydeden Şenol Vatansever, "İnsanlar metaverse ile fiziksel olarak seyahat etmesine ve konaklamasına gerek kalmadan gerçek dünyada hologramları ile küçük tatiller yapabilecek. Yıl boyunca tatil adetleri artacak, tatil birim süreleri kısalırken toplam tatil sürelerinde de artış olacak. Belki de her ay bir günlük veya birkaç günlük tatiller yapılacak. Ulaşım sektörü de şekil değiştirecek sektörler arasında. Hologramların gerçek dünyada seyahat etmesi ile beraber uçak, otobüs, taksi gibi seyahat ihtiyaçları azalacak. Diğer taraftan ülkelerin turizm sektörü küçük tatillerin sayılarının artması ile canlanacak. Bu tatillerde yapılan alışverişler ile uluslararası lojistik faaliyetleri de artacak" diyor.

Metaverse ile beraber bazı mesleklerin değerinin artacağını söyleyen Vatansever, şunları kaydediyor: "Metaverse'ün inşası için 3D tasarımcılar, yazılımcılar, mimarlar ön plana çıkacak. Buradaki arsalar ve üzerindeki binaların pazarlaması için emlakçılık önemli hale gelecek. Metaverse ortamında sahiplik, NFT sahipliği, fikri mülkiyet hakları, kişisel veriler gibi konular için alanında uzman avukatlara ihtiyaç olacak. Metaverse platformlarındaki konserler, sanat etkinlikleri, yarışmalar için organizatörler ön plana çıkmaya başlayacak."