Makine sektörü; teknolojik yeniliklerle birlikte sürekli gelişen, geniş yan sanayi ağına sahip olan, ülkedeki istihdama ve ihracata katkı sağlayan sektörlerin başında geliyor. İmalat sektörü içerisinde yüksek katma değer yaratan makine sektörünün özellikle gelişmiş ülkelerin ihracatında yüksek pay sahibi olduğu görülüyor. Makine imalat sanayii dünyada sanayileşmenin itici gücü konumundayken, kendi üretim ve ürün teknolojilerine sahip olan ülkeler, makine imalat sanayinde öncülüğü elinde bulunduruyor. Bu nedenle sanayinin gelişimi ve rekabet gücünün artırılması konusunda ülkeler, kendi üretim ve teknolojilerini geliştirmeye odaklanmış durumda... Yakınlık ve güvenliğe odaklanan küresel tedarik zincirlerindeki değişim ihtiyacının yeni kapasite yatırımlarını getirecek olmasını ve yeşil-dijital dönüşümün yeni yatırımları tetiklemesini, arkalarına aldıkları kuvvetli bir rüzgâr olarak değerlendiren Türk makine sektörü, üretimi son iki yılda üst üste yüzde 9 ve yüzde 32 artırmayı başardı. Bunun yanında Türkiye'nin makine ve teçhizat yatırımlarında da son iki yılda üst üste yüzde 21 ve yüzde 24 gibi yüksek artışlar elde edildi.

HEDEF, 50 MİLYAR DOLARLIK İTHALATIN ÖNÜNE GEÇMEK

Diğer taraftan küresel rekabet gücünü artıracak, ekonomik ve teknolojik bağımsızlığını temin edecek kritik teknolojilerde atılım sağlayacak politikaları da 'Milli Teknoloji Hamlesi' yaklaşımında yeniden yapılandıran Türkiye, bu program ile sanayide milli girdileri artırmanın yanı sıra orta-yüksek ve yüksek teknolojili pazar payını yükseltmeyi de hedefiyor. Program ile makinenin de içinde bulunduğu birçok sektörden ithal edilen 919 kritik ürünün Türkiye'de üretilmesi planlanıyor. Hamle programı ile hedef, 50 milyar dolarlık ithalatın önüne geçmek.

İLK ÇAĞRI MAKİNE SEKTÖRÜNE YAPILDI

Teknoloji seviyesi yüksek veya yoğun dış ticaret açığı verilen ürünlerin yerli imkan ve kabiliyetlerle üretilmesi amacıyla kurgulanan 'Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı', katma değerli üretimin artırılması hedefi doğrultusunda T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜBİTAK, KOSGEB gibi bağlı ve ilgili kuruluşlar tarafından verilen desteklerle tek pencereden yönetiliyor. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında 2020 yılı başlarında ilk çağrı makine sektörüne yapılmış, başvurular arasından seçilen toplam 52 proje komitenin onayına sunulmuştu. Bunlardan ilk aşamada 10 proje onaylanarak uygulanmaya başlandı. Bu kapsamda; rüzgar türbini parçaları, büyük boyutlu eklemeli imalat makinesi, ultra hızlı lazer ve tek modlu lazer, CNC takım tezgahları ve bunların seri üretimi, yüksek teknolojili CNC makineleri, süper kritik akışkan ekstraksiyon, servo motorlar, bilye vidalı mil, gibi makine ve aksamlarının geliştirilerek Türkiye'de üretilmesi hedefleniyor. İkinci çağrı kapsamında da çok sayıda makine projesi için başvuruda bulunuldu. Bunlar arasında; 5 eksen CNC işleme merkezi, akıllı makinelerin beyin ve sinir sistemi olarak nitelendirilen CNC kontrolör ve sürücüleri, servo motor ve lineer kızakları motorları gibi Türk makine sektöründe yeni bir gelişme dönemini başlatacak projeler de yer alıyor. Makine sektörü pilot sektör olmanın gereklerine uygun, etkili ve yararlı işler yürütüyor. Hızlı büyüyen yatırımı ve üretimiyle sektör; hem Türkiye'nin makine ve teçhizat ihtiyacının önemli bir kısmını karşılıyor hem de ihracatını rakip ülkelerin üzerinde artırıyor.

35.3 MİLYAR $
Makine ithalatı son 12 aylık dönemde yüzde 6,5 artışla 35.3 milyar dolara yükseldi. Yıl sonunda makine dış ticareti açığının 10 milyar dolara yakın olması bekleniyor.

AVRUPA YEŞİL MUTABAKATI SEKTÖR İÇİN NEDEN ÖNEMLİ?

Diğer taraftan Avrupa Yeşil Mutabakatı, çevre korunması odaklı derin bir dönüşüm programı... Bu sürecin önümüzdeki yıllarda beklenenin de ötesinde hızlanacağı öngörülüyor. AB; atık üretmeyen ürün, hizmet ve iş modelleri için güçlü bir politika çerçevesi oluşturuyor. AB sanayi stratejisi bu anlayışla yeniden şekillendiriliyor. Bu kapsamda AB ile ticaret, işletmelere sürdürülebilirlik konusunda da yeni ödevler getiriyor. Makine ihracatı için kritik önemde olan AB'nin (ihracatın yüzde 60'ı) bundan sonraki ticaret anlaşmalarına iklim, çevre ve işçi haklarının korunmasına yönelik hükümler de eklenecek. Bu nedenle de ulusal mevzuatımızın AB'nin yeni düzenlemelerine uyumundaki sorunların hızlı bir şekilde çözülmesi gerekiyor.

ÇİN HARİÇ MAKİNE DIŞ TİCARETİ AÇIK VERMİYOR

TÜİK'in temmuz ayı verilerine göre makine ithalatının başını yine kaldırdığına ve yüzde 9 aylık artışla 2.8 milyar doları bulduğuna dikkat çekiliyor. Makine ithalatı son 12 aylık dönemde yüzde 6,5 artışla 35.3 milyar dolara yükseldi. Yıl sonunda makine dış ticareti açığının 10 milyar dolara yakın olması beklenirken, bu farkın Çin'le olan makine dış ticaret açığından kaynaklanacağı öngörülüyor. Bu ülkeyle makine ticareti ne yazık ki tek taraflı sürüyor.

YERLİ KATMA DEĞERDE ALMANYA'YI TAKİP EDİYORUZ

Türkiye son 4 yılda 80 milyar doların üzerinde makine ihraç etmeyi başarabildi. Aynı şekilde 2018 yılında makinede ihracatın ithalatı karşılama oranını, bu yıl ilk çeyrekte yüzde 59,5'ten yüzde 70'in üzerine çıkaran Türkiye, OECD raporunda da ihracatının yarattığı yüzde 76,7'lik yerli katma değer oranı ile yüzde 77 yerli katma değer oranı sağlayan Almanya'nın hemen ardından geliyor.

"20 PROJEYE 2 MİLYAR LİRALIK DESTEK"

Türkiye Makine Federasyonu (MAKFED) tarafından haziran ayında gerçekleştirilen Makine Zirvesi'nde, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı'na makine sektörü ile başladıklarını söyleyen T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, şunları ifade etti: "Makine sektörü çağrısı kapsamında 20 projeye, 2 milyar liralık destek kararı açıkladık. Bu projelerin hepsi stratejik öneme sahip ürünlerin Türkiye'de üretilmesini hedefliyor. Diğer taraftan baktığımızda, sanayimizin bel kemiği olan OSB'lerimizden altısı Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi olarak hizmet veriyor. Yatırımın ve üretimin merkezi olan bu bölgelerdeki parsellerin hepsi üretime geçtiğinde yaklaşık 50 bin kişiye yeni istihdam imkânı doğacak."

SEKTÖRÜN ALT KIRILIMALARINDA 'EN'LER

Makine İmalatçıları Birliği'nin verilerine göre makine sektöründe serbest bölgeler hariç 2021 yılında toplam ihracat, 2020 yılına göre yüzde 24 artarak 21.4 milyar dolar seviyesine ulaştı. İthalat ise yüzde 21 artarak 33 milyar dolar seviyesine geldi. Sektörün alt kırılımlarında ise en'ler şu şekilde sıralanıyor:

* Sektörün alt kırılımlarına bakıldığında yüzde 39 artış ile rulmanlar, ihracatta artışın en fazla görüldüğü sektör oldu.

* İthalatta en fazla artış ise yüzde 76 ile inşaat ve madencilik makinelerinde görüldü.

* Reaktörler ve kazanlarda ise bir önceki yıla göre ithalatın yüzde 19 azalması dikkat çekti.

* 2021 yılında evsel ve endüstriyel soğutma sistemleri ile yıkama ve kurutma makineleri sektörleri dış ticaret fazlası veren sektörler arasında başı çekti.

* En fazla dış ticaret açığı verilen alt sektörler ise büro makineleri, içten yanmalı motorlar ve aksamları, tekstil makineleri, takım tezgahları ve elektrik motorları sektörleri oldu.