USD

-
-%

EUR

-
-%

GBP

-
-%

ALTIN GR

-
-%

BIST 100

-
-%
Dr. Deniz  Gökçe

YAZARLAR

5.01.2017 16:14:00

TÜİK yıllardır metot ve veri değişikliği için çalışıyordu

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ülkemizde ekonomi verisi ve bilgisi sağlayabilmek konusunda en güven veren kamu kurumu... Ben ve benim gibi birçok kişi bu şekilde düşünüyor

 

2016'nın üçüncü çeyreğinde, Türkiye’de eksi 1.8 daralma yaşandı dendiği anda toplumun kafası da iyice karıştı. Bu çeyreklik bir bilgi miydi yoksa yıllık bir bilgi mi? Buna vatandaş karar veremedi! Tabii konu incelenmeye başlandı. TÜİK ile konuşuldu ve sonunda bilgiye ulaşıldı. Ancak bazı vatandaşlara da bilgi verilmesi gerekiyor. Çünkü bazılarımızın kötü huyları bulunuyor. “Sayılarla oynanmış olabilir” diyerek, konunun esasını hiç incelemeyen, eleştiren vatandaşlarımıza da bilgi aktarmalıyız. Yani, işin temelinde hem büyüme hesaplama metodunda hem de veri toplamakta yenilik getirilmesine çalışıldığını vurgulamalıyız.

 

BİLİMSEL YAKLAŞIM DEĞİŞİMİ

 

TÜİK,12 Aralık 2016 tarihinde uzun zamandır üzerinde çalıştığı bir bilimsel yaklaşım değişimini nihayet bitirmişti. TÜİK, Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü’nün (UNSD) 2008 tarihli GSYİH hesap yöntemi ile (ESA- 2010)  kodlu Avrupa Hesaplar Sistemi’nin bazı özelliklerini ülkemize de taşıyarak hem GSYİH gelişmelerini hem de büyüme verilerini, daha detaylı ve daha güvenli şekilde belirlemeye çalışıyordu.

 

FIXED WEIGHTED INDEX VE CHAIN WEIGHTED

 

Ekonomide ülkenin incelenen dönemdeki üretimini hesaplamak için iki metot bulunuyor. Birincisi; ‘fixed weighted index’ denen yaklaşım. Diğeri ise ‘chain weighted’ denen metot. ‘Fixed weighted index’ denen metot, bir dönemin fiyat ve miktar verilerini alıyor ama daha sonraki dönemde fiyatı sabit tutuyor, değiştirmiyor ve reel üretim rakamını önceki dönemin fiyatları ile hesaplıyor. Yani baz yılın fiyatları ile sabit reel büyüme hesabını bir süre yapıyor. Fiyat sabit tutulduğunda yani bu metotta baz alınan yıldan uzaklaşıldığı için ve de reel büyüme hesaplanırken, fiyat başlangıçtaki fiyat olarak sabit kaldığı için GSYİH zaman içinde daha yüksek olmaya başlıyor.

 

METOTLAR ARASINDAKİ FARKLAR

 

GSYİH ve büyümenin hesaplanması için kullanılan ikinci metot ise ‘chain weighted index’ metodu. Bu metot kapsamında, her yılın fiyatı kullanılarak büyüme ve GSYİH hesaplanıyor. Bu metot ilk metoda göre daha doğru bir metot olarak kabul görmüş. Ama fixed weighted index metodunda veriler, zaman içinde birbiri ile toplanarak açıklanabiliyor yani ‘additive’ oluyor.

 

HANGİ ENDEKS DAHA İYİ SONUÇ VERİYOR?

 

Ama chain weighted endekste ise toplama ve çıkartma yapılamıyor. Yani reel GSYİH;  reel tüketim, reel yatırım, reel ihracat, reel kamu harcamaları gibi parçaları toplayarak hesaplanamıyor. İktisat teorisyenleri chain weighted endeksin daha iyi sonuç verdiğini kabul etmiş bulunuyor. ‘Chain weighted index’ metodu, politika belirleyicilerini, tahmincileri ve şirket araştırmacılarını fixed weighted metodundan daha doğru bir noktaya getiriyor. Biz de evvelki dönemde baz yıllı büyüme hesabı yapıyorduk. Yani fixed weighted hesap sayıları açıklanıyordu.  Mesela hatırlanırsa, “Sabit 1990 yılı verilerine göre bugünkü reel büyüme şu kadar” gibi sözler duymuşsunuzdur.

 

HEM METOT GELİŞTİRİLİYOR HEM DE VERİ ARTIRILIYOR

 

Yani şimdi GSYİH hesaplamada ‘chain index’ yaklaşımına geçiyoruz ve daha fazla bilgiye dayanan endeks hesapları yapabilmek için eldeki veri setini de daha genişletiyoruz. Yani hem metot geliştiriliyor hem de veri artırılıyor. Sonuçlar daha sağlıklı ve güvenilir hale getiriliyor. Metot değişikliğini özet olarak verdik. İlerleyen dönemde verilerde değişiklikleri aktarmaya çalışacağız. TÜİK de kısa dönemli verileri alternatif bir metotla toplayarak, 3 aylık dönemli eskisinden farklı olarak analiz edecek. Tabii TÜİK birçok veride de yeniden toplama çalışması yaparak daha iyi veri toplamış olacak.

 

 

 

DİĞER YAZILARI