USD

-
-%

EUR

-
-%

GBP

-
-%

ALTIN GR

-
-%

BIST 100

-
-%

Sanat

04 Ağustos 2017 16:21

İslam kültüründe bahçe düzenleme sanatı

Batılı hayranları İslami bahçeleri uzun süre inananlara vaat edilmiş cennetin dünyadaki yansıması olarak görmüşlerdi. D. Fairchild Ruggles, bunun İslami bahçe sanatının karmaşıklığını ve içerdiği çeşitliliği yok sayan, basitleştirici bir görüş olduğunu söylüyor ve okuru İslam dünyasının bahçelerinde uzun bir gezintiye çıkarıyor

İslam kültüründe bahçe düzenleme sanatı

 

İslam kültürü tarihsel olarak derin ve çok yönlü olduğu gibi, yapılı çevresinin tarihi de öyledir. Başlangıcında çevreyi ihtiyaçlara göre düzenleme, doğayı ehlileştirme, toprağın bereketini artırma ve kaynakların dağıtılması için okunaklı bir harita oluşturma gibi daha pratik ve 'faydacı' amaçları olan İslami bahçeler, Elhamra Sarayı ve Tac Mahal gibi örneklerde aristokratik zevkin, emperyal ihtişamın ve çokkatmanlı bir sembolizmin taşıyıcıları haline geldi.


İster şehirdeki mütevazı bir eve ait olsun, ister duvarlarla çevrili ihtişamlı bir saraya, bütün İslami bahçelerin temel bir ortak noktası vardı: Çehar bağ denen dört parçalı plan. Ruggles’ın Kurtuba’dan Marakeş’e, Kahire’den İstanbul’a, Tebriz’den Delhi’ye kadar İslam coğrafyasının dört bir tarafından onlarca örneğini sunduğu bu geometrik ilke, tıpkı şiirde veznin, müzikte de makamın yaptığı gibi, tasarım imkanlarını kısıtlayarak bahçelerin hamilerini ve mimarlarını yaratıcılığa zorluyordu.


Konu hakkındaki hacimli literatürün yanı sıra şiirlerden, seyahatnamelerden, tarım kılavuzlarından ve minyatürlerdeki bahçe tasvirlerinden de faydalanan İslami Bahçeler ve Peyzajlar, kapsamıyla etkileyici, öğrettikleriyle şaşırtıcı bir kitap. University of Illinois at Urbana-Champaign’de Peyzaj Tarihi profesörü olan D. Fairchild Ruggles, kitabının bu baskısında çoğu düzeltilmiş veya ilk defa yeniden çizilmiş seksenden fazla plana yer vermiş. Fairchild Ruggles, önsözde kitabını açıklarken "Bu kitap, tematik olarak İslam bahçelerine ve düzenlenmiş peyzaj alanlarına, bunları bir ucunda şehir ve mimari, diğer ucunda doğa ve yabani hayat olan kesintisiz bir yalpezeye yerleştirerek bakıyor" diyor ve ekliyor: İslam bahçesi mimarlar ve bahçe meraklıları arasında popüler bir konu; her yıl hayranlık uyandırıcı bahçelerin güzel resimleriyle dolu yeni bir kitap yayınlanıyor. Bununla beraber bu kitapların büyük kısmı seçkinlerin formel bahçelerine odaklanıyor ve bu bahçeleri geometrik bir şekilde tasarlanmış kapalı alanlar olarak tanımlayıp simgesel anlamlarını dar bir şekilde 'yeryüzü cenneti' olarak yorumluyor. Bahçenin, daha geniş peyzaj, tarım ve su tedariki bağlamından çıkarılması, bahçenin biçimine ve anlamına eşit derecede katkıda bulunmuş diğer faktörleri gözardı eden ve dine ve hanedan politikalarına haddinden fazla vurgu yapan sınırlı ve yüzeysel bir bakış açısına yol açıyor... 


Bahçe formu İslam dünyasının birçok bölgesinde o kadar güçlü bir sanatsal formdu ki -Babürlü Hindistanı'ndaki Racputlar gibi- gayrimüslimler tarafından Müslüman yöneticilerle ittifakı ifade etmenin ve böylelikle aralarındaki aşikar dini farklılıkları aşan ortak bir kültürel kimliğe işadet etmenin bir yolu olarak benimsenmişti.  

 

EN ÇOK OKUNANLAR