Ufuk Tarhan / [email protected]

Bitcoin: 2009 yılında Satoshi Nakamoto takma adını kullanan kriptoloji uzmanı ya da uzmanlarının oluşturduğu, bütünüyle dijital ve kendi kuralları haricinde hiçbir merkezi yönetime (üçüncü şahıs, banka, şirket, hükümet vb.) bağlı olmayan, aracı olmadığı için yüksek komisyonları vb. ortadan kaldıran yeni nesil kripto, dijital para birimlerinin ilk örneği... Bitcoin kullanmak için gereken dijital cüzdana sahip olmak, internette yapılacak birkaç dakikalık iş. Aşırı arz ve enflasyon riski oluşturmaması için dünyada var olabilecek toplam Bitcoin sayısı 21 milyonla sınırlandırılmış durumda. Bu yazıyı yazdığım sırada 1 Bitcoin 4 bin dolardan fazla, yaklaşık 14 bin 748 TL ve toplam pazar değeri 65 milyar dolar civarında idi.

BİLGİ AKIŞINI PEK ÇOK KAYNAKTAN KONTROL EDEREK GÜVENLİK SAĞLANIYOR

Bitcoin’le dolandırıcılık yapmanın önüne geçmek için Blockchain (Blok Zinciri) denen sistem kullanılıyor. Yapılan alışveriş hemen onaylanmıyor, ilk etapta dünya genelindeki milyonlarca işlemler zincirinin bir halkası haline geliyor. Bir Blockchain (Blok Zinciri) içinde yer alan o harcamanın Bitcoin kayıt defterine kalıcı olarak işlenebilmesi ‘hash’ ile sağlanıyor. Hash bir anlamda dijital verilerin, dosyaların parmak izi gibi bir şey. Depolama alanındaki bilgiler üzerinde herhangi bir değişiklik, bozulma olmuş mu, dosya, belge, program orijinalinden farklı mı gibi karşılaştırılmalarla o işleme onay ya da ret veren karmaşık işlemler dizisi. Yapılan işlemin, alışverişin doğrulama ve güvenliğini tüm sistemdeki milyonlarca bilgisayarda kayıtlı olan ‘kim hangi Bitcoin’e sahip, bunu ne zaman nereye harcamış, aynı Bitcoin’le iki kere harcama yapmaya kalkışmış mı, kayıtlarla oynamaya çalışmış mı’ vb. bilgileri ile kontrol eden yapı. Kısacası para, bilgi akışının pek çok kaynaktan kontrol edilip, karşılaştırılması ve aynı anda onaylanması prensibine dayanıyor (Network Trust – Ağ Güvenliği).

BİR BAŞKA KRİPTO PARA; ETHEREUM

Kripto para kullanımı tüm dünyada hızla yayılıyor. Son zamanda bir başka sanal para olan Ethereum da hamle yapmaya başladı. Örneğin kripto para borsası Bitstamp, müşterileri için Ethereum desteği veriyor. İsviçre bankası Falcon Private Bank ise kullanıcılarına Bitcoin’den sonra Ethereum da satmaya başlayarak dünyada kripto para satan ilk banka oldu. Blockchain-Blok Zinciri: Dijital para birimi Bitcoin’in aracısız ödeme altyapısı olarak başladı. Ancak artık farklı amaçlar ve işlemler için de yaygınlaşmak üzere. Basitçe anlatmak gerekirse ‘dijital hesap defterleri, kayıtlar ağı zincirleri’. Şifrelenmiş işlem takibi sağlayan, kimseye ait olmayan, şeffaf ve dağıtık veri tabanı. Blockchain (Blok Zinciri), bir nevi hesap defteri girişi ya da hesap hareketi kayıtlarının bulutta dijital imza ile koruma altına alınmış, kimsenin müdahale edemediği en güvenli şekli aslında. Sistemde yeni bir hesap hareketi olduğunda ya da mevcut bir hesap hareketinde değişiklik yapılmak istendiğinde, altyapı üzerindeki tüm kayıtlarda bir algoritma, zincirleme etkileşim harekete geçiyor ve yeni kaydın doğruluğunu kontrol ediyor (hash). Kopyaların çoğu bu kaydın doğruluğunu onaylıyorsa, yeni bir blok zinciri sisteme dahil edilebiliyor. Eğer sistemdeki devrelerin çoğu yeni kaydı reddederse, bu hesap hareketi sisteme kaydedilmiyor. Bu dağıtılmış sistem sayesinde, blok zinciri tek bir merkezden kontrol edilmeye ihtiyaç duymadan etkili bir şekilde çalışabiliyor. Blockchain’in finansal işlemlerin de ötesinde, gelecekte interneti ve yasal düzenlemeleri, kamusal uygulamaları, devletler hukukunu vb. temelden değiştirebileceği, hatta dijital bir kimlik olarak kullanılabileceği dahi düşünülüyor. Örneğin bazı çiftler evliliklerini bir devlet kurumunun onayıyla değil Blockchain üzerinden resmileştirmeye başladı bile. Son zamanların en popüler ve aranan mesleklerinden biri ‘kriptografi uzmanı blockchain developer’lar’ notunu da buraya koyalım, gençlere de bir sinyal verelim.