Covid-19 pandemisinin en kuvvetli seyrettiği Mayıs 2020'ye dönecek olursak şöyle bir tablo ile karşılaşıyoruz: 97 destinasyon turistlere sınırlarını tamamen kapamış, 65 destinasyon tamamen veya kısmen uçuşlarını askıya almış, 39 destinasyon ise belirli menşelerden yolcuların girişini kısıtlayarak farklı bir sınır kapatma politikası uygulamış. Washington Post yazarlarından Fareed Zakaria; "Bu dönemi durgunluk ya da 'Büyük Buhran' olarak tanımlayamayız, bu ekonominin paralize olmasıdır" diye tanımlamıştı. Tablo, Zakaria'nın söyleminin ne kadar haklı olduğunun göstergesi. Türk turizmi de bu dönemi ağır hasarla tecrübe etti. Ekonomimizin geneline baktığımızda ise Türk ekonomisinin, hizmetler sektörünün aldığı bu ağır hasarı bertaraf etmekte imalat sanayinin büyük desteğini aldığını görüyoruz. Bu bağlamda krizin ülkeler için en önemli öğretilerinden birinin, ekonomik çeşitlenme olduğunu düşünüyorum. Bu çeşitlilik eğilimi turizm sektörü için de geçerli olacak.

SEKTÖR, BÜYÜK BİR DÖNÜŞÜM YAŞIYOR

Sektör; hizmetin içeriği, sunuluş kanalları, hedef kitlesi, kişiselleştirilmesi gibi pek çok dinamik etrafında büyük bir dönüşüm yaşıyor. Bu dönemde Türkiye'nin de aralarında bulunduğu pek çok ülke 'Güvenli Rota, Tesis Sertifikasyonu, Karantina ve İzolasyon Uygulamaları' gibi tedbirler getirip, turizm hizmetlerini sunulabilir kılmayı hedefledi. Türkiye'de bilhassa sağlık ekosistemi etrafında kurulmuş çok önemli bir sağlık turizmi kümemiz var. Ciddi tutarlarda hizmet ihracatı yapıyoruz. Bilhassa, sağlık çalışanlarımızın olağanüstü özverisiyle, bu dönem önemli bir sınav da verildi. Yakın zamanda bu sistemsel başarının, sağlık turizmi ihracatımıza pozitif katkısı olacak. Fakat bahsettiğimiz; oldukça ciddi bir eksen kayması, paradigma değişimi. Tüm ekonomilerin haklı gerekçelerle üretmeye çalıştığı palyatif çözümlerin ötesinde. Bu nedenle fırsat, orta vadede müşteri deneyimini iyi okuyanların olacak. İsveç, Almanya ve Danimarka'da güzel örneklerini gördüğümüz 'Turizm İnovasyon Merkezleri' ile karşılaşacağız. Turizmin başat ülkeleri, teknolojinin başat ülkeleri ile iş birliği yapacak. Yakın zamanda müşteri deneyimini, teknoloji ve elektronik ödeme sistemlerinden elde ettiğimiz veri ile daha iyi kılmaya ve bu veri ile yeniden tasarlamaya başlayacağız. Stratejilerimizin sacayaklarını bu veriler oluşturacak. Alternatif rotalar, alternatif şirket tipleri, alternatif ülkeler yeni oyunun paydaşları olacak. İşte, bu dönüşümün tasarımına erken başlamış, doğru platformları kurgulamış ülkelerin buradan kazanımlarla çıkacağına inanıyorum.

ALTERNATİF PEK ÇOK TURİZM KOLUNUN HIZLANACAĞINI ÖNGÖRÜYORUZ

Sektörde nispeten küçük işletmelerin 'tak ve çalıştır' olarak tabir edebileceğimiz platformlar vasıtasıyla sayılarında artış yaşanacağını düşünüyorum. Turizm teknolojileri bizi kişiselleştirilmiş rotalara, deneyimlere taşıyacak. Sürdürülebilirlik, tüm boyutlarıyla gündemimizin kalbinde. Hem de sadece karbon ayak izimizden ibaret değil. Daha kapsayıcı büyüme, kadın işletmelerinin artışı, hizmetler sektörünün yükselişi ile alternatif pek çok turizm kolunun hızlanacağını öngörüyoruz. Küresel kapanma, 'nomad' olarak adlandırdığımız göçebe yaşam biçiminde ertelenmiş bir büyüme yaratacak. Bu akım, kültürel öğreti ve paylaşımlar açısından çok besleyici. Türkiye, uzaktan çalışma modellerinin sunduğu mekansal değişim için de çok önemli bir aday.