Müşterilerin iş hedeflerine ulaşmak için teknolojiyi kullanmalarına yardımcı olmaya adanmış yaklaşık 90 ülkede 41binden fazla çalışanı, 60 teknik destek merkezimiz ve yedi global kumanda merkezi bulunan Dell'in Türkiye Genel Müdürü Işıl Hasdemir, Platinonline.com'un 'kadın girişimciler' sohbetlerinin konuğu oldu. Kadın girişimcilerin, sadece Türkiye'de değil dünyada genel olarak karşılaştıkları sorunların yanında bir de "kadın" olmalarından dolayı ekstra sorunlar yaşayabildiklerini söyleyen Dell Technologies Türkiye Genel Müdürü Işıl Hasdemir, bir kadının, girişimci olmak istediği zaman vermek zorunda olduğu mücadelelerin küçümsenemeyeceğini belirtti.

Kadın istihdamında Türkiye'yi hangi noktada görüyorsunuz?

Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2020 raporuna göre Türkiye'de 15 ve daha yukarı yaştaki istihdam edilenlerin oranı kadınlarda sadece yüzde 28,7. Yani rakamlara bakacak olursak bu konuda kat edilmesi gereken bir hayli yol var. Fakat umudu kaybetmemek ve bu konuyla ilgili çalışmalar yapmaya devam etmek gerekiyor. Yeni nesil çalışma şekilleri kadın istihdamını desteklemek konusunda çok daha bilinçli ve hassas. Ayrıca dijital dönüşümün ve teknoloji kullanımının hemen her sektörde yaygınlaşması kadın istihdamını da destekliyor. Bu nedenle kadın istihdamının her geçen sene daha da artacağını düşünüyorum.

Türkiye'de size göre kadın girişimciler en çok hangi konuda sorun yaşıyor? Bu konuda neler yapılmalı? Kadın girişimcilere tavsiyeleriniz nelerdir?

Kadın girişimciler, sadece Türkiye'de değil maalesef genel olarak dünyada girişimcilerin genel olarak karşılaştıkları sorunların yanında bir de "kadın" olmalarından dolayı ekstra sorunlar yaşayabiliyor.

İşyerinde eşitlik söz konusu olduğunda son zamanlarda olumlu ilerleme kaydetmiş olsak da bir kadının, girişimci olmak istediği zaman vermek zorunda olduğu mücadeleler küçümsenemez. Kadınların iş hayatında karşılaştıkları zorlukları özetlememiz gerekirse, kadınlar başarılı olmak için iş dünyasına hâkim basmakalıp bir "erkek" tavrı benimsemeleri gerektiğini hissedebiliyorlar ve kendileri gibi olmamaya zorlanabiliyorlar. Yatırımcılar kendilerine benzeyen insanlar tarafından yönetilen start-uplara yatırım yapma eğilimi gösterdiklerinden ve kadınlar tarafından yönetilen yatırım şirketlerinin dünya çapında yüzde 3'ten az olduğunu için (Babson College Raporu 2014) kadın girişimcilerin yatırım alma şansı maalesef çok düşük oluyor. Çoğu kadın CEO erkek egemen sektörlerde kendilerini kanıtlayabilmek için fazladan çaba sarf etmek zorunda kalıyor. Ayrıca kadın girişimciler, kendi girişimlerini anlatırken bile, toplumsal roller ve yetiştirilme şekillerinden dolayı kişisel başarılarından, katkılarından bahsetmiyor. Bu da yaptıkları işin azımsanmasına ya da gerektiği önemi görmemesine sebep olabiliyor. Öte yandan, girişimcilik için en gerekli konulardan biri de destek alınacak bir ilişki ağı. Bu nedenle kadın kurucuların yüzde 48'i mevcut danışman ve mentör eksikliğinin profesyonel gelişimlerini sınırladığını belirtiyor.

"BAŞARISIZLIK KORKUSU VEYA GÜVEN EKSİKLİĞİ DE KADINLARI BÜYÜK ADIMLAR ATMAKTAN VAZGEÇİREBİLİYOR"

Tüm bunların yanında ebeveynlik görevleri ve aile içindeki geleneksel roller de kadınların gerek iş hayatında gerekse girişimci olmalarının önünde bir engel olarak durabiliyor. Aile içi görev dağılımın dengeli olması, iş ve özel hayatı dengeleyebilmek başarı için bir anahtar görevi görüyor.

Başarısızlık korkusu veya güven eksikliği de kadınları büyük adımlar atmaktan vazgeçirebiliyor. Başarısızlık korkusu sebebiyle bir start-up kurmayı bu fikri mükemmelleştirmek üzere askıya alan birçok kadın girişimci bulunuyor.

Unutulmamalıdır ki tüm bu problemlerin üstesinden gelmek tamamen biz kadınların elinde. Girişimcilik konusunda başarısızlıklardan, klişelerden, geleneksel bakış açılarından korkmadan yola çıkmak çok önemli. Bu konuda örnek alabileceğimiz birçok rol model de var. Destek ağımızı büyütmek, yanımıza bize mentörlük, koçluk veya yol gösterecek kişileri takip etmek önemlidir. Başarıya giden yol kayıplar, zorluklar ve hatalardan geçiyor. Ancak hedefe odaklanıldığı sürece o yol sizi gitmek istediğiniz yere götürmeye devam edecektir.

Finansmana erişimde kadınlara eşit davranıldığını düşünüyor musunuz?

Küresel araştırmalar kadın girişimcilerin sadece gelişmekte olan ülkelerde değil, aynı zamanda yüksek gelirli ülkelerde de ekonomik büyümeye ve yoksulluğun azaltılmasına önemli katkılarda bulunduğunu göstermektedir. Kadın girişimciliği, istihdamı artırmanın yanı sıra iş dünyasının çeşitlendirilmesini, yönetimde, üretim ve pazarlama uygulamalarında, ürün ve hizmetlerde yenilikçiliği ve çeşitliliği teşvik etmeyi de destekler.

Kauffman Index'ine göre yeni girişimcilerin fırsat payı 2020'de hem kadınlar hem de erkekler için keskin bir düşüş gösterse de erkekler ve kadınlar arasındaki fark, son 25 yılda da olduğu gibi 2020'de de devam etti. Startups.watch verilerine göre, 2020'de fon toplayan 165 girişimden 34'ünde kadın kurucular bulunuyordu, yani her beş yatırımdan sadece biri kadın destekli girişimlere yapıldı. Üstelik yatırım tutarı olarak baktığımızda kadınlar tarafından kurulan girişimlerin toplam yatırım miktarı içerisindeki yeri oldukça az.

"KADIN GİRİŞİMCİLER KORONAVİRÜSTEN CİDDİ ETKİLENDİ"

Ayrıca Koronavirüs krizinden, dünyanın dört bir yanındaki kadın girişimciler ciddi oranda etkilenmiş durumda. Kapanma tedbirlerinin kadınların yönetimindeki KOBİ'lere olan etkileri hakkında yeni veriler ortaya çıkıyor. Dünya Bankası'nın yaptırdığı son araştırmaya göre, pandemi sebebiyle küresel olarak kadınlara ait KOBİ'lerin erkeklerin sahip olduğu işletmelere göre işlerini kapatma olasılıkları yaklaşık yüzde 6 daha yüksek.

Kadın girişimcilerin aldığı finansal destek veya yatırım paketlerinin artırılması ve eşitsizliğin giderilmesi konusunda çalışan birçok global kurumun yanında büyük bankaların da kadın girişimcilere özel programları bulunuyor. Ülkemizde de bu konuda liderlik eden birçok banka var. Bu programların artarak devam etmesi ve hatta ülke yönetimi tarafından yatırım şirketlerinin kadın girişimcilere yapacağı "pozitif ayrımcılığının" desteklenmesi ile bu sorunların aşılacağına inanıyorum.

Kadınlar kariyer planlamasında nelere dikkat etmeli?

Kadınların kariyer yolculuklarındaki en büyük engeller genellikle yönetici pozisyonlarına yükselmeleri sırasında ortaya çıkıyor. Çalışan kadınların belirli bir seviyeye ulaştıktan sonra, yükselmelerine engel olan tüm etkenlerin yarattığı cam tavanlar, kariyerlerinde ilerlemelerini olumsuz etkilediği kadar, yönetimde ciddi sorunları da beraberinde getiriyor.

"CAM TAVAN SENDROMU HALA BÜYÜK BİR ENGEL"

Yapılan bir araştırmaya göre her beş kadından dördü cam tavan sendromu nedeniyle problem yaşıyor. Bu bariyerin en kötü özelliği ise bir noktadan sonra hem motivasyona hem de performansa negatif etki etmesi. Hak ettiği hâlde yükselemeyen kadın çalışanlar zamanla adalete ya da kendilerine olan inançlarını da yitirebiliyor. Bu yüzden kadınların kariyerinin hangi aşamalarında olursa olsun kendilerine olan inançlarını yitirmemeleri gerektiğini düşünüyorum.

"HER 1 ERKEĞE KARŞILIK 4 KADIN İŞİNDEN OLDU"

Ayrıca pandeminin de kadınların kariyerinde olumsuz etkisi olduğu verilerle kanıtlandı. Bu dönemde kadınların işsizlik oranında önemli artışlar meydana geldi. McKinsey'nin hesaplamalarına göre; koronavirüs salgınının etkilediği sektörlerde kadın çalışanların işleri erkek çalışanlara göre yüzde 19 daha riskli. Küresel olarak toplam kadın istihdamının yüzde 4.5'i pandemi nedeniyle risk altında. Erkek çalışanlarda ise bu oran yüzde 3.8.Dünyada işsiz kalan her 1 erkeğe karşılık 4 kadın işinden oldu. Bu duruma sebep olan ne büyük etken ise okulların kapanması ve çocukların evde kalmaya zorlanması ile çocuk bakımı oldu. Maalesef halen ebeveynlik görevinde en büyük yük annelerin omuzlarında. Bu durum doğal olarak kadınların ilk önce kariyerlerini etkiliyor. Maalesef ki çalışan kadınların en önce vazgeçtikleri veya vazgeçirildikleri şey kariyerleri oluyor.

Bu gidişi pandemi sonrasında tersine çevirmenin yolunun küçük yaşlardan itibaren hem kız hem erkek çocuklarının eğitimi ile mümkün olduğunu düşünüyorum. Mesleklerin, kariyerin, başarının cinsiyeti olmaz ve bunun anlatılması, anlaşıldığından emin olunması gerekiyor. Kız çocuklarının mücadeleden kaçmayan ve özgüvenli şekilde yetiştirilmesi için hepimize önemli görevler düşüyor. Haksızlığa ve ayrımcılığa uğradıklarını dile getirmekten, karşı çıkmaktan korkmayan kızlar yetiştirmek için elimizden geleni yapmamız gerekiyor.

Kurumunuz kurumsal girişimciliği destekliyor mu? Kadın girişimcilere ve istihdamına yönelik şirketinizde izlenen politikalar hakkında bilgi verir misiniz?

Şu anda Dell Technologies olarak dünya çapında kadın istihdam oranımız yüzde 30 seviyesinde. 2030 hedeflerimize göre, bu oran dünya çapında yüzde 50'ye ayrıca kadın yönetici sayısı da yüzde 40'a ulaşacak. Gururla belirmeliyim ki Türkiye'de kadın yönetici oranımız şimdiden yüzde 50 seviyesinde. Bu kültür ve yaklaşım benim de şirkete katılmamda çok önemli bir etkendi.

"TEKNOLOJİ PAZARINDA KADINLARA FARKINDALIK YARATIYORUZ"

Biz kadınların iş gücüne daha fazla katılması konusunu özellikle teknoloji pazarında farkındalık yaratarak destekliyoruz. Kadınların teknoloji sektöründeki oranı maalesef genel verilerin de altında; Turkstat rakamlarına göre yüzde 10'un da altında. Ayrıca "2018 Women in Tech Index"ine göre STEM (Fen/Teknoloji/Mühendislik/Matematik) alanında bir üniversitede okuyan kız çocuklarının da çok azı eğitim aldıkları bu alanda çalışmayı tercih ediyor

Bu nedenle biz kız çocuklarının STEM alanındaki ilgisini artırmak, ileride bu alanda kariyer seçmelerine ilham olabilmek için bugünlerde Habitat Derneği ile özel bir projeyi hayata geçiriyoruz. "Future4Girls" projemiz ile başta dezavantajlı gruplar olmak üzere 8-14 yaşları arasındaki kız çocuklarının STEM becerilerini geliştirmesi ve bu alanda farkındalık kazanarak eğitim döneminden iş yaşamına uzanan sürece etki etmeyi hedefliyoruz. Kız çocukları bu sürezarfında alanında uzman, başarılı ve kendileri için ilham kaynağı olabilecek mentörler ile bir araya gelme fırsatı da yakalayacak.

"KADINLARIN GÜÇLENMESİ İÇİN ÇEŞİTLİ GİRİŞİMLERİMİZ VAR"

Bu çalışmaların yanı sıra Dell Technologies, kadınların güçlendirilmesi konularına seslenmek ve daha iyi bir çalışma yeri için harekete geçmek için çeşitli girişimler bulunuyor. Aslına bakarsanız, uygulamakta olduğumuz bir çeşitlilik ve kapsayıcılık stratejisi var. Bu strateji üç adıma dayanıyor:

· Çeşitliliğe kucak açan bir çalışma ortamı yaratılması,

· Toplumdaki farklı örgütler ve gruplar ile dış ilişkilerin geliştirilmesi,

· Çeşitliliğe sahip bir işgücü oluşturulması.

Şirketimizdeki herkesin sesinin duyulması, anlaşılması, saygı görmesi ve en önemlisi kendini şirketin gittiği yönü etkileyecek rahatlıkta hissetmesini sağlamak için çalışıyoruz. Kadınların şirketimizde güçlenmesi için küresel inisiyatifle birlikte Türkiye'de şunları uyguluyoruz:

Eyleme Geçen Kadınlar (Women in Action): Eyleme Geçen Kadınlar insiyatifi, kadınların gelişmelerine ve başarılı olmalarına olanak tanımak, onları liderlik ve uzmanlık konularında hazırlamak için çeşitli destekler (mentörluk/koçluk, vb) sunan, Dell EMC çalışanlarından oluşan bir kaynak grubu. Bu grup şirketteki kadınların şirkette ve bilgi teknolojileri sektöründe önemli etkiye sahip olması fırsat sunuyor.

Dell Kadınları (Women at Dell) Mentörluk Programı: Bu mentörlük programı Eyleme Geçen Kadınlar'ın ve İsveç'te bulunan üç diğer çalışan kaynak grubunun bir girişimi. Bu kaynak grupları hem ast hem de üst düzeylerdeki kadınlar için bir program başlatmak üzere bir araya geldi. Bu programın amacı kadınları kariyerlerinde güçlendirmek ve bu sayede birçok ülkede istihdam edilen kadın sayısını artırmak.

MARC eğitim oturumu: Dell, bilişim teknolojileri sektöründe "Gerçek Değişimi Savunan Erkekler" (MARC) eğitimini çalışanlarına sunan ilk şirket oldu. Bu eğitim kâr amacı gütmeyen Catalyst tarafından geliştirilen ve liderleri daha kapsayıcı bir çalışma ortamı yaratmaya teşvik etmek için tasarlanan interaktif bir kurstan oluşuyor.

DWEN: Dell Women's Entrepreneur Network (DWEN), canlı girişimcilik toplumunun içinde dünyanın önde gelen kadın işletme sahiplerini bir araya getiriyor. Kadınların girişimcilik alanındaki başarısını ortaya koyan ve destekleyici bir ortam oluşturan DWEN, aynı düşünce yapısına sahip kadınların en iyi girişimlerini paylaşmalarına, iş birliği yollarıyla iş fırsatları oluşturmalarına, uluslararası alanda büyüme fırsatlarını görmelerine ve büyümeyi destekleyecek yeni kaynaklara erişmelerine yardımcı oluyor.