USD

-
-%

EUR

-
-%

GBP

-
-%

ALTIN GR

-
-%

BIST 100

-
-%

Dergi

10 Şubat 2021 19:09

Teletıp, sağlıkta yeni bir sayfa açacak

Sağlıkta son yılların en inovatif gelişmelerinden biri olarak gösterilen teletıp uygulamalarıyla hem hastalar hem de sağlık kuruluşları için yeni bir dönem başlıyor

Teletıp, sağlıkta yeni bir sayfa açacak

03-SAĞLIK

Sağlık, her şeyin başı; dilenen dileklerin her zaman en tepesinde yer alan yegâne kavram… Hükümdarların bile uğruna “Olmaya devlet cihanda, bir nefes sıhhat gibi” diye beyitler yazdığı sağlık alanında en önemli ve en heyecanlı gelişmelerinin başındaysa teletıp uygulamaları geliyor. Her ne kadar bu uygulamalar, yıllar öncesinden başlamış ya da başlatılmış olsa da, son dönemde özellikle Covid-19 pandemisiyle beraber teletıp'ın önemi giderek daha fazla anlaşıldı, anlaşılmaya da devam ediyor. Koç Üniversitesi Hastanesi Başhekim Yardımcısı Özgür Deniz Tezcan; bu alanda yapılan yatırımlarla, önümüzdeki süreçte teletıp uygulamalarının devasa bir büyüklüğe ulaşacağını söylüyor.

• Dünyada ve Türkiye’de teletıp uygulamaları ne zaman ve nasıl başladı?

Teletıp uygulamaları günlük yaşantımıza yeni girdi ama geçmişi çok eskilere dayanıyor. 1879 'da Lancet Dergisi'nde yayınlanan bir makalede gereksiz muayene sayılarını azaltmak amacıyla telefon görüşmelerinin kullanımı tartışılmış. 1920 yılından beri gemilerde ortaya çıkan sağlık problemlerinde telsizle tıbbi yardım sistemi kurulmuş durumda. Ülkemizde de uzun yıllardır Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan Tele Sağlık Merkezi bu şekilde destek hizmetleri yürütüyor. Covid-19 pandemisinin hayatımıza girmesi ile virüs bulaşma riski olmadan sağlık hizmetlerine ulaşabilmek, teletıp uygulamalarını popüler hale getirdi.

• Pandemi, hastane ekosistemlerini nasıl etkiledi?

Pandemi ile beraber ortaya çıkan hastaneye gitme korkusu hastane başvurularını azalttı. Hastalar mecbur kalmadıkça hastaneye gitmemeye, sağlık ihtiyaçlarını mümkün olduğunca ertelemeye başladı. Sağlık sektörü bu durumdan çok olumsuz etkilendi. American Hospital Assosiation (AHA), 1 Mart-31 Haziran 2020 tarihleri arasındaki dört aylık sürede sağlık sektörünün 202.6 milyar dolarlık ciro kaybını duyurdu. Ülkemizde bazı hastanelerde ciroların yüzde 20’lere kadar düştüğü bazı aylar olduğunu biliyoruz. Yaz aylarında vaka sayılarının azalması ve risk algısının düşmesi ile beraber hasta sayılarında kısmen artma oldu. Risk algısı ne kadar dalgalanırsa dalgalansın, pandemi sonlanmadan eski rakamları yakalamak mümkün olmayabilir.

BÜYÜKLÜK, 175 MİLYAR DOLARA ULAŞACAK

Hem dünyada hem ülkemizde sağlık sektörünün kayıplarını azaltabilmek için teletıp uygulamalarını bir an önce devreye alma gayretinde olduğunu görüyoruz. Bunun da etkisi ile önümüzdeki yıllarda teletıp uygulamalarının sağlık sektöründeki ağırlığının artacak gibi görünüyor. Global Markets Insights’ın (GMI) 2026 yılına dair öngörüsü 175 milyar dolarlık küresel büyüklüğü işaret ediyor. İletişim ve teknoloji devlerinin gözü bu alana kaymış durumda. Cisco, Honywell, Koninklijke Philips teletıpla ilgilenmeye başlayan çok sayıdaki teknoloji ve iletişim devinden birkaçı. Son yatırımlardan biri de, American Well ile Cleveland Clinic’in ortaklaşa kurdukları 'The Clinic' uygulaması. Mayo Clinic'te digital health care sistemi ile video randevular, kronik hastalık takipleri, tıbbi ekip arasında video konsültasyonlar ve benzeri uygulamalarla hastaları ve tıbbi ekibi en az şekilde mobilize ederek, en iyi hasta bakımını sağlamaya yönelme durumu söz konusu.

• Bu noktada hastaların beklentileri neler? Mevcut durumda sağlık sektörü hastalara teletıp alanında neler sunabiliyor?

Hastaların çoğunun beklentisi, evlerinden çıkmadan kolayca ve güvenle tüm sağlık hizmetlerini alabilmek olabilir. Tüm sağlık hizmetlerini evde alma imkanı, tabii ki ütopik. Şimdilik özellikle tanı koymaya, tedavilerin takibine ve kronik hastalıkların rutin takiplerine yönelik hizmetlerin hangilerini hasta güvenliğini tehlikeye atmadan evlerde gerçekleştirebileceğimizi keşif aşamasındayız. Teknoloji, bu konuda ufkumuzu genişletiyor.

YAPAY ZEKA DA ENTEGRE EDİLECEK

Evler için geliştirilmiş teletıp istasyonları ve hizmet paketleri piyasaya girmiş durumda. Bu istasyonların içinde sabit ve hareketli kameralar, ateş, nabız, oksijen saturasyonu ölçer, kalp ritmi kaydedicisi, kulak probu ve dinleme probu, akselometre gibi tanısal eklentiler ve ölçüm ve kayıt cihazları olabiliyor. Kablosuz bağlantı ile sağlık merkezindeki uzmanlara 7/24 ulaşıp danışmak, gerekli ölçümleri paylaşarak tıbbi yönlendirme almak da mümkün. Hastanın diğer elektronik cihazları (akıllı telefonlar, saatler, vb.) yardımıyla toplanan egzersiz, uyku-uyanıklık, beslenme, kalori dengesi gibi verilerinin de sisteme akması sağlanabiliyor. Zamanla yapay zeka destekli klinik karar destek mekanizmalarının bu sistemlere entegre edilebileceği düşünülüyor.   

• Özellikle Covid-19 dönemi düşünüldüğünde, teletıp uygulamalarının önümüzdeki dönemlerde hangi alanlarda, hangi klinik durumlarda yoğun bir şekilde kullanılacağını söyleyebilirsiniz?

Kalp hastalıkları, kronik hastalıkların takibi, geriatri (yaşlı hasta) takipleri, psikiatrist ve psikoloj görüşmelerinin bir kısmı, dermatoloji teletıptan öncelikle faydalanılan alanlar olacak. Tanısal muayenelerin bir kısmı, yüz yüze tanı konduktan veya bazı küçük cerrahi işlemler sonrası takip için yapılacak görüşmelerin bir kısmı teletıp uygulamaları ile güvenle yapılabilir görünüyor.

REGÜLASYON ÜZERİNDE ÇALIŞILIYOR

Halihazırda teletıp uygulamalarını düzenleyecek bir kanuni mevzuat yok. Sağlık Bakanlığı'nın bu konu üzerinde çalıştığını biliyoruz ama resmi karar ne zaman çıkar, bu bilinmiyor. Teletıp uygulamalarını yürütecek merkezlerin hasta güvenliğinden ödün vermeden etik prensiplere ve hasta haklarına saygılı hizmet verdiklerinden emin olmak için sertifikasyon ve kontrol mekanizmalarının kurulması gerekiyor. Ayrıca olası malpraktis olaylarında sistemsel, organizasyonel ve sağlık personelinden kaynaklanabilecek sorumlulukların sınırlarının netleşmesi önemli. Aşılması gereken bir diğer engel de tüm dünyada sağlık sigortalarının teletıp uygulamalarına soğuk yaklaşması. Teletıp uygulamalarının sigortalar tarafından ödenebilmesine yönelik sigorta sistemlerinin endişelerini de karşılayabilecek düzenlemelere ihtiyaç var gibi görünüyor.

Hekimlik, insanlık tarihi kadar eski bir gelenekten geliyor. Teletıp uygulamalarının kazananları, kadim hekimlik sanatını teknoloji yardımı ile de olsa hastanın evine taşıyabilenler olacak.

EN ÇOK OKUNANLAR